15 lipca 2025 r. odbyło się wspólne posiedzenie Komisji Edukacji oraz Komisji Ustawodawczej Senatu RP, które poświęcono zmianie ustawy – Prawo oświatowe mającej na celu stworzenie podstawy prawnej dla działalności spółdzielni uczniowskich w szkołach i placówkach oświatowych.
W posiedzeniu poza członkami obu Komisji oraz ich przewodniczącymi Krzysztofem Kwiatkowskim (KU) i Waldemarem Witkowskim (KE) uczestniczyli m.in.: Paulina Piechna-Więckiewicz - podsekretarz stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej, Monika Wojciechowska - Pełnomocnik Ministra Finansów ds. Strategii Edukacji Finansowej, Anna Bulka – Prezes Fundacji Rozwoju Spółdzielczości Uczniowskiej, Waldemar Zbytek – reprezentujący Krajowe Centrum Edukacji Ekonomicznej, Krzysztof Pietraszkiewicz – prezes Zarządu Polskiego Forum Akademicko-Gospodarczego, Małgorzata Wysoczyńska - długoletnia opiekunka Spółdzielni Uczniowskiej „Karmelka” z Lubartowa oraz przedstawiciele organizacji zainteresowanych działalnością spółdzielni uczniowskich.
Krajową Radę Spółdzielczą reprezentował prezes dr inż. Mieczysław Grodzki.
Podczas posiedzenia Biuro legislacyjne przedstawiło autopoprawki do projektu ustawy o zmianie ustawy – Prawo oświatowe, które opracowano po analizie uwag zgłoszonych na pierwszym posiedzeniu Komisji w tej sprawie 21 stycznia br. i nadesłanych później. Komisje tym razem zakończyły pierwsze czytanie projektu ustawy. W ostatecznym tekście projektu uwzględniono uwagi zgłoszone m.in. przez resorty edukacji i finansów oraz stronę społeczną. Rozszerzono definicję spółdzielni uczniowskiej o takie cele, jak kształtowanie umiejętności życia i działania w społeczeństwie, rozwijanie takich cech jak gospodarność, przedsiębiorczość, odpowiedzialność, solidarność. Projekt został też wzbogacony poprzez zapis, że przedmiotem działalności spółdzielni może być także prowadzenie działalności społeczno-kulturalnej, promocyjnej i edukacyjnej. Doprecyzowano, że spółdzielnia będzie mogła być założona, jeżeli z taką inicjatywą wystąpi co najmniej 5 uczniów, którzy ukończyli 13 lat. Projekt zakłada ponadto, że spółdzielnia będzie działała na podstawie statutu – dodano zapis, który wskazuje, co w szczególności powinien zawierać statut. Krajowa Rada Spółdzielcza zgłosiła gotowość do opracowania wzoru (rekomendacji) statutu w uzgodnieniu z Ministerstwem Edukacji Narodowej. W projekcie znalazł się też oddzielny ustęp, który mówi wprost o tym, że spółdzielnia uczniowska nie prowadzi ksiąg rachunkowych i nie sporządza sprawozdań na podstawie przepisów ustawy o rachunkowości oraz kolejny określający, że rachunkowość spółdzielni uczniowskiej prowadzi się w formie uproszczonej. Doprecyzowano także obowiązki nauczyciela-opiekuna spółdzielni uczniowskiej oraz określono jakie organy są organami spółdzielni. Projekt zakłada także, że w sprawach nieuregulowanych w ustawie do spółdzielni uczniowskich stosuje się odpowiednio przepisy ustawy – Prawo spółdzielcze.
Zarówno przedstawiciele Ministerstwa Edukacji Narodowej jak i Ministerstwa Finansów wyrazili ogólne poparcie dla działalności spółdzielni uczniowskich, która wpisuje się w postulaty uczniów dotyczące zdobywania praktycznej wiedzy i umiejętności w szkołach.
Prezes Zarządu KRS dr inż. Mieczysław Grodzki wyraził zadowolenie, że temat spółdzielczości uczniowskiej zyskał wielu dobrych odbiorców i zrozumienie, a także że udało się przekonać Ministerstwo Edukacji Narodowej i Ministerstwo Finansów do owocnej dyskusji. Krajowa Rada Spółdzielcza zaprezentowała także krótki film o działalności spółdzielni uczniowskich oraz korzyściach edukacyjnych i rozwojowych dla ich członków - a to wszystko w kontekście ich 125-letniej historii. Prezes KRS wyraził nadzieję na przychylność Senatu i podkreślił, że choć proces legislacyjny jest długi i trudny, to cel jest szczytny i dający podstawy do stworzenia jak najlepszych warunków do powstawania i funkcjonowania spółdzielni uczniowskich w Polsce. Przypomniał, że w ostatnich latach kluczową sprawą było uzyskanie przez KRS korzystnej interpretacji od Krajowej Administracji Skarbowej określającej, że działalność spółdzielni uczniowskiej nie jest działalnością gospodarczą, lecz edukacyjną. Po uzyskaniu takiego stanowiska w ostatnich dwóch latach powstało kilkadziesiąt spółdzielni uczniowskich. Zaapelował o wsparcie i przychylność rządu, podkreślając, że bez wsparcia władzy wykonawczej spółdzielczość uczniowska nie będzie się dobrze rozwijać.
Reprezentujący Krajowe Centrum Edukacji Ekonomicznej Waldemar Zbytek omówił znaczenie edukacji ekonomicznej i spółdzielczości uczniowskiej dla przyszłego dobrobytu Polski, podkreślając historyczne korzenie tych idei oraz ich rolę w nauczaniu młodzieży podstaw finansów i przedsiębiorczości. Podkreślił, że ustawa ma dać możliwość, a nie obowiązek, tworzenia spółdzielni uczniowskich, a jej przyjęcie jest krokiem ku wzmocnieniu praktycznej edukacji ekonomicznej w polskich szkołach.
Prezes Fundacji Rozwoju Spółdzielczości Uczniowskiej Anna Bulka przedstawiła opinię na temat funkcjonowania i organizacji spółdzielni uczniowskich w innych krajach, wskazując, że ich regulacje są zależne od systemu oświaty i lokalnej organizacji spółdzielczości, co utrudnia ujednolicenie przepisów. Jednak we wszystkich analizowanych krajach podkreśla się wartość tych inicjatyw w przygotowaniu młodzieży do dorosłego życia, a ich przepisy prawne są znacznie uproszczone w porównaniu do tradycyjnych przedsiębiorstw.
Senator Joanna Sekuła zwróciła uwagę, że brak ustawowego uregulowania funkcjonowania spółdzielni uczniowskich budzi obawy dyrektorów szkół i zniechęca ich do podejmowania inicjatyw związanych z ich powoływaniem. Zaakcentowała wartość dodaną, jaką spółdzielczość uczniowska wnosi w rozwój młodych ludzi. Uczniowie poprzez działania, a nie tylko lekcje przedsiębiorczości, mają szansę nabyć „biznesowego szlifu", a kluczowym jest to, że mogą popełniać błędy i korygować je bez poważnych konsekwencji, co jest cenną nauką przedsiębiorczości pod okiem mentorów. Wskazała również na potrzebę unowocześnienia metod prowadzenia spółdzielni uczniowskich, potrzebę informatycznych narzędzi do księgowania i bardziej atrakcyjnych warunków działania, aby ideę spółdzielczości przedstawić młodym ludziom w kontekście nowoczesnego biznesu.
Prezes Zarządu Polskiego Forum Akademicko-Gospodarczego Krzysztof Pietraszkiewicz gorąco zachęcił do wsparcia inicjatywy ustawodawczej dot. spółdzielni uczniowskich. Podkreślił, że jest to przedsięwzięcie, które w średnim i długim okresie będzie podnosić poziom wiedzy ekonomicznej w Polsce - młodzi uczniowie, podejmując ograniczone ryzyko, będą uczyć się podejmowania decyzji na wczesnym etapie życia. Zaapelował do strony rządowej o znalezienie sposobów na wspieranie nauczycieli i dyrektorów szkół, którzy angażują się w taką działalność.
Małgorzata Wysoczyńska - długoletnia opiekunka Spółdzielni Uczniowskiej KARMELKA z Lubartowa - podkreśliła, że dyrektorzy szkół oczekują na „zielone światło" i odpowiednie regulacje prawne dla spółdzielni uczniowskich. Bazując na własnym doświadczeniu wskazała, że spółdzielnia uczniowska to „żywy organizm" często będący organizatorem całego życia szkolnego. Zaapelowała o stworzenie odpowiednich ram prawnych, gdyż wielu nauczycieli chętnie podjęłoby się prowadzenia takich inicjatyw, jednak obawa dyrektorów przed brakiem regulacji wciąż pozostaje główną barierą dla ich tworzenia.
Transmisja z całości posiedzenia dostępna jest pod linkiem: https://av8.senat.pl/11KE18KU571
Galeria - Fot. Tomasz Ozdoba/Kancelaria Senatu
Galeria - fot. KRS
