Konferencja: „Rola spółdzielni we wzmacnianiu pozycji gospodarczej i społecznej rolników” (17 czerwca br.) była okazją do nawiązania bliższych kontaktów z prezydentem COGECA - Głównego Komitetu Spółdzielczości Rolniczej w UE Thomasem Magnussonem, który udzielił KRS szerokiego wywiadu m.in. o roli COGECA, dlaczego warto być członkiem tej organizacji, jakie korzyści mają jej członkowie, jakie wyzwania stoją obecnie przed organizacją oraz spółdzielniami. T. Magnusson mówił również o rozwoju spółdzielczości rolniczej w krajach członkowskich UE.
Panie Prezydencie, w związku z Pana przyjazdem do Warszawy chcielibyśmy zadać kilka pytań, szczególnie ważnych dla naszych rolników-spółdzielców. Po pierwsze więc - jaka jest rola organizacji na czele której Pan stoi, COGECA, czyli Generalnego Komitetu Spółdzielni Rolniczych w Unii Europejskiej?
- COGECA jest głosem spółdzielni rolniczych, leśnych i rybackich w Unii Europejskiej. Założona w 1959 r. reprezentuje interesy 22 tys. spółdzielni rolniczych, które zatrudniają ponad 600 tys. osób. Dąży do zapewnienia sektorowi rolniczemu i rolno-żywnościowemu Unii Europejskiej zrównoważonego rozwoju, ukierunkowania na rynek, innowacyjności i konkurencyjności - tak, by spółdzielnie rolnicze mogły oferować ponad pół miliardowi ludzi zaopatrzenie w wysokiej jakości żywność w rozsądnej cenie.
Organizacja ma długą historię i łączy organizacje spółdzielni rolniczych z poszczególnych krajów UE. Obecnie liczy 34 pełnych członków, 4 członków stowarzyszonych i 36 organizacji partnerskich. Razem z COPA - organizacją reprezentującą europejskich rolników, COGECA realizuje wspólne działania rzecznictwa interesów rolnictwa i spółdzielczości rolniczej i jest jedną z największych i najbardziej aktywnych organizacji lobbystycznych w Brukseli.
A dlaczego warto być członkiem COGECA? Jakie są główne korzyści płynące z członkostwa dla zrzeszonych organizacji krajowych i spółdzielni, które reprezentują?
- COGECA prowadzi na ich rzecz efektywne działania lobbystyczne, aby bronić interesów spółdzielni rolniczych, leśnych i rybackich w całej Unii. Stanowi również platformę dla swoich członków, aby mogli wymieniać swe poglądy i uzgadniać wspólne stanowiska wobec nadchodzących problemów dotykających sektora rolno-żywnościowego i spółdzielni rolniczych. Stanowiska takie są następnie komunikowane Unii Europejskiej i instytucjom międzynarodowym oraz decydentom tak, by poglądy spółdzielni rolniczych na dane problemy były brane pod uwagę. COGECA prowadzi również studia nad sprawami szczególnie interesującymi dla spółdzielni rolniczych i promuje ich rolę i model biznesowy w Unii Europejskiej i na całym świecie.
COGECA ułatwia także wymianę dobrych praktyk wśród spółdzielni rolniczych i zapewnia członkom zarezerwowaną tylko dla nich platformę wymiany informacji o strategiach biznesowych, jakie spółdzielnie rolnicze wprowadzają w życie w Unii Europejskiej. Dwa razy do roku organizowane są Fora Biznesowe Prezydencji COGECA, które koncentrują się na sektorowych wyzwaniach i szansach dla naszego sektora.
Czy mógłby Pan wymienić kilka najważniejszych problemów jakie są dyskutowane obecnie na forum COGECA?
- Jest wiele wyzwań, jakim musi dziś sprostać COGECA. Główne wyzwania wynikają wszakże z przyszłej Wspólnej Polityki Rolnej (WPR) i spraw związanych z handlem, także z Brexitu. WPR jest wielkim sukcesem Unii Europejskiej. Przyniosła już znaczące korzyści wszystkim obywatelom Europy: bezpieczeństwo żywnościowe, ożywienie obszarów wiejskich oraz wkład w podjęcie wyzwań związanych ze środowiskiem naturalnym. Dobrze oceniamy wysiłki Komisji Europejskiej by unowocześnić i uprościć WPR. Parlament Europejski i Rada kontynuują prace nad propozycjami Komisji Europejskiej odnośnie przyszłej WPR, a my zidentyfikowaliśmy szereg spraw, które wciąż wymagają więcej jasności. Jeśli chodzi o sprawy związane z handlem, to eksport produktów rolno-żywnościowych z Unii odgrywa kluczową rolę dla zbilansowania rynku, co pomaga sektorowi rolno-żywnościowemu inwestować w wysokie standardy i oczekiwania konsumentów. Jednak potencjał nowych porozumień handlowych z krajami Mercosur, jak również z Australią i Nową Zelandią też stawia wiele wyzwań dla szeregu wrażliwych branż, np. dla wołowiny, baraniny, wyrobów mleczarskich, cukru, niektórych owoców i warzyw. Możemy na pewno dostrzec jakieś szanse w związku z Australią, ale i tu jest wiele wyzwań. W COGECA wspólnie z COPA pracujemy nad uczciwymi porozumieniami handlowymi dla sektora rolniczego i naciskamy by rolnictwo nie było poświęcane dla korzyści innych sektorów gospodarki.
Jeśli mowa o Brexicie, jedyną pewną rzeczą jest w moim odczuciu niepewność. To co jest pewne, to fakt, że Brexit bez umowy będzie nieuniknienie prowadził do znaczących zakłóceń w handlu i sytuacji, w której każdy przegrywa w całym łańcuchu rolno-żywnościowym. Uciążliwe i niedające się ominąć procedury, takie jak oficjalna kontrola towarów, inspekcje sanitarne i fitosanitarne, będą prowadzić do narastających opóźnień z powodu kontroli granicznej i zwiększonych kosztów dla obu stron. Jeśli chodzi o taryfy Klauzuli Największego Uprzywilejowania Światowej Organizacji Handlu (WTO), które będą stosowane przy eksporcie z krajów UE27 do Wielkiej Brytanii, możemy przewidzieć, że doprowadzi to do wzrostu cen eksportowych z tych krajów i zmniejszenia wielkości masy eksportu. To z kolei może skutkować znaczącą utratą miejsc pracy.
Wiele spółdzielni rolno-żywnościowych, które współpracowały z brytyjskimi kontrahentami - czasem na bazie ich spółdzielczego członkostwa - uruchamia plany awaryjne. Przygotowują się do Brexitu już od trzech lat, ale wciąż pozostaje niepewność jakiego rodzaju scenariusz będzie przyjęty. Wciąż muszą czekać na decyzje nie mogąc wypracować właściwych rozwiązań. Bardzo trudne byłoby przygotowanie dobrych i efektywnych planów awaryjnych na przypadek bezumownego Brexitu, gdyż czas mamy raczej ograniczony, a nadzieja na uporządkowany Brexit wciąż jest duża.
Czy sądzi Pan, że obecna Wspólna Polityka Rolna UE i rozwiązania projektowane na lata 2021-2027 będą mieć faktyczny wpływ na wyrównanie stopnia rozwoju rolnictwa i spółdzielczości rolniczej w poszczególnych Krajach Członkowskich?
- Kluczowym elementem do jakiego zmierzamy jest uproszczenie. Wspólna Polityka Rolna musi być łatwiejsza, a jej system kontroli i sankcji musi zostać uproszczony. Obecne propozycje nie idą, w naszym przekonaniu, wystarczająco daleko. A szczególnie niepokojący jest nowy model funkcjonowania WPR. Musimy zabezpieczyć wspólnotowość polityki rolnej, która musi być oparta o wspólne zasady Unii Europejskiej.
COGECA i COPA uznają potrzebę zapewnienia państwom członkowskim jakiegoś stopnia elastyczności - zwłaszcza jeśli chodzi o definicje. Jednakże państwa członkowskie muszą zagwarantować, że opracowując własne plany strategiczne przyjmą zbalansowane podejście do wszystkich trzech filarów zrównoważonego rozwoju. Ich plany muszą odzwierciedlać przemiany i rozwój sytuacji w odrębnych warunkach rynkowych w poszczególnych krajach. Z tego powodu będziemy nawoływać o wysoki poziom przejrzystości w tworzeniu i przyjmowaniu tych planów. Dodatkowo, przyszła WPR musi poważnie zająć się przyszłymi inwestycjami w rolnictwo i w innowacje, które będą niezbędne by wyżywić Europę przyszłości. Zdolność przyciągania inwestycji, jak w każdym sektorze, jest kluczowa dla przyszłości naszego biznesu, naszych spółdzielni. To zaś wymaga stabilności i narzędzi do właściwego zarządzania ryzykiem.
Jak Pan ocenia rozwój spółdzielczości rolniczej w Unii Europejskiej w ostatnich latach? Jakie były w tym zakresie główne cele COGECA?
- Spółdzielnie rolnicze rozwijają się nawet w czasach kryzysu ekonomicznego. Rolnicy, spółdzielnie rolnicze oraz COGECA mają wspólny cel: zapewnić rentowność sektorowi rolno-żywnościowemu Unii Europejskiej. COGECA jest rzecznikiem interesów o decydującym znaczeniu, promuje model spółdzielni rolniczej również w tych państwach członkowskich, gdzie te demokratyczne przedsiębiorstwa pozostają w tyle. Nasze główne osiągnięcia były wynikiem potrzeb zapewnienia konkurencyjności sektorowi produkcji podstawowej, polepszenia funkcjonowania łańcucha żywnościowego, wyplenienia nieuczciwych praktyk w handlu, zagwarantowania zrównoważonego rozwoju sektorowi rolno-żywnościowemu, tworzenia partnerstw na całej długości łańcucha żywnościowego w Unii i na rynkach światowych, zapewnienia bezpieczeństwa żywności i wreszcie potrzeby inwestowania w innowacje, by zwiększyć wartość dodaną i dochód rolników - członków spółdzielni.
Sektor rolno-żywnościowy ma przed sobą wiele wyzwań. COGECA i jej członkowie razem pracują w tych trudnych warunkach politycznych i skomplikowanego rynku, aby stworzyć lepsze szanse dla naszych gospodarstw rolnych i naszych rodzin.
Bardzo dziękuję, Panie Prezydencie
rozmawiał: dr Adam Piechowski
