W tureckiej Antalii w dniach 16-18 grudnia, po raz czwarty w 2019 roku odbyła swoje posiedzenie Rada europejskiej organizacji spółdzielczej Cooperatives Europe. Gospodarzem spotkania był Centralny Związek Tureckich Spółdzielni Leśnych OR-KOOP, którego przedstawiciel Ünal Örnek zasiada w Radzie. Wśród obecnych w Antalii dziesięciu spośród osiemnastu członków Rady, był również prezes KRS dr inż. Mieczysław Grodzki.
Jak zwykle, ostatnie w roku kalendarzowym posiedzenie Rady, było okazją do podsumowania ostatnich dwunastu miesięcy i przedyskutowania planów na rok kolejny. Działalność Cooperatives Europe w 2019 roku w znacznym stopniu podporządkowana była kampanii wyborczej do Parlamentu Europejskiego, a następnie procesowi tworzenia nowych władz Unii Europejskiej. Organizacja aktywnie uczestniczyła w przygotowaniach do wyborów, rekrutując wśród kandydatów, a następnie wybranych już eurodeputowanych „sprzymierzeńców spółdzielczości”; wspierano także utworzenie intergrupy ds. ekonomii społecznej, a przedstawiciele Cooperatives Europe brali udział w przesłuchaniach kandydatów na komisarzy europejskich proponując konkretne pytania kierowane do nich. Generalnie, w ocenie Rady, nowy skład Europarlamentu i Komisji Europejskiej, której przyświecać mają cele aktywizacji obywateli europejskich i przedsiębiorstw, budzi nadzieję na lepsze niż do tej pory rozumienie specyfiki spółdzielczości i w związku z tym efektywniejszą współpracę z jej organizacjami. Inne ważne działania w ubiegłym roku to rozwijanie kontaktów z organizacjami i placówkami naukowo-badawczymi (o roli współpracy z nauką mówił m. in. M. Grodzki) i różnego rodzaju Think Thankami, które odgrywają coraz większą rolę w Unii Europejskiej oraz rozpoczęcie – w ramach wielkiego projektu rozwoju międzynarodowego finansowanego przez Komisję Europejską – prac nad zbieraniem danych statystycznych o spółdzielczości w różnych krajach i ramach prawnych dla spółdzielni. Wszystko to (a także wiele innych pomniejszych zadań, takich jak np. aktywne uczestnictwo w Europejskich Dniach Rozwoju w Brukseli) zrealizowane zostało przy nader skromnych finansach i niewielkim stanie osobowym brukselskiego biura Cooperatives Europe, za co wszyscy zabierający głos członkowie Rady, wśród nich M. Grodzki, wyrażali uznanie pracownikom biura i pani dyrektor Agnès Mathis.
Dyskusja nad planem pracy na 2020 r. skoncentrowała się wokół trzech osi: konkretnych działań, politycznej i zarządzania (w tym współpracy z Międzynarodowym Związkiem Spółdzielczym). Konkretne działania planowane na ten rok związane są przede wszystkim z obroną interesów spółdzielni na forum europejskim, lepszą komunikacją by uczynić spółdzielnie bardziej widocznymi, udziałem w różnych wydarzeniach promujących spółdzielczość oraz w badaniach, zwłaszcza statystycznych i nad legislacją. Oś polityczna odnosi się do konkretnych polityk Unii Europejskiej, w które włączyć się zamierza Cooperatives Europe – są to polityka przedsiębiorczości i strategia dla małych i średnich przedsiębiorstw, wspieranie ekonomii społecznej, polityka równouprawnienia płci i wobec młodzieży, polityka rozwoju międzynarodowego oraz tworzenia ram prawnych dla spółdzielczości. I wreszcie oś zarządzania dotyczy trudnych problemów kierowania organizacją przy ograniczonych zasobach finansowych i ludzkich oraz delikatnych stosunków z ogólnoświatowym MZS (Cooperatives Europe jako jedyny region Związku posiada odrębną osobowość prawną, co nieraz rodzi problemy). Zabierający głos w dyskusji członkowie Rady wskazywali na szereg innych spraw, do których powinna się włączyć Cooperatives Europe, takich jak zielona gospodarka i zmiany klimatyczne czy zrównoważony rozwój przedsiębiorstw; mówiono o konieczności wspólnego podejmowania działań z europejskimi branżowymi organizacjami spółdzielczymi, zwłaszcza EuroCoop, CECOP czy COGECA, wymieniano ważne przewidziane na ten rok wydarzenia, w których powinno się uczestniczyć, sugerowano znalezienie efektywnego „dojścia” do nowej przewodniczącej Komisji Ursuli von der Leyen i do poszczególnych komisarzy. M. Grodzki w swojej wypowiedzi przyznał, że ogrom zadań, jakie stoją przed Cooperatives Europe w 2020 r. przerasta możliwości organizacji, tym bardziej więc należy zadbać przy planowaniu o unikanie dublowania pewnych działań z organizacjami branżowymi i MZS, do czego czasem dochodziło. Jednocześnie musimy udowodnić, że Cooperatives Europe i organizacje te stanowią jedną silną grupę spółdzielczą i mówią jednym głosem. Podkreślił też konieczność przygotowania wszechstronnego raportu o stanie spółdzielczości w Europie; już nawet jego wstępną wersję warto byłoby przekazać do głównych instytucji europejskich by przypomnieć im o potencjale europejskiej spółdzielczości. Po raz kolejny również zaapelował o podjęcie działań w celu włączenia Międzynarodowych Zasad Spółdzielczych do legislacji Unii Europejskiej, przypominając, że brak takiego dokumentu europejskiego doprowadził m. in. do przyjęcia w Polsce i w innych krajach rozwiązań prawnych szkodliwych dla spółdzielczości i w rezultacie likwidacji wielu spółdzielni.
Duże emocje, jak zawsze, wzbudziły sprawy finansów Cooperatives Europe. Wstępne sprawozdanie za rok 2019 wykazuje co prawda wynik dodatni (ponad 40 tys. Euro), ale w projekcie budżetu na kolejny rok pojawia się groźba deficytu sięgającego nawet 80 tys. Euro. Niezbędna więc będzie bardzo ostrożna polityka finansowa organizacji, ograniczanie wydatków i bardziej efektywne ściąganie składek członkowskich, które są głównym źródłem przychodów. Zaproponowano też, by europejskie branżowe organizacje spółdzielcze, które wpłacają składki bezpośrednio do Cooperatives Europe (pozostałe organizacje wnoszą je za pośrednictwem MZS, a do Cooperatives Europe trafia 45% tej kwoty), uwzględniły dodatek inflacyjny, którego do tej pory, w przeciwieństwie do pozostałych członków, im nie naliczano. Kluczowe też dla przyszłości organizacji będzie otrzymanie kolejnego dużego projektu rozwoju międzynarodowego finansowanego z funduszy Unii Europejskiej. Realizowany obecnie kończy się w pierwszych miesiącach 2021 roku, a więc trzeba będzie, wspólnie z MZS, który jest drugim partnerem projektu, w 2020 roku przygotować wniosek o następny. Z „przecieków” z Komisji Europejskiej wynika, że przebieg bieżącego projektu oceniany jest bardzo wysoko, są więc duże szanse, że przyznane zostaną środki na kolejny projekt. Przewiduje się też udział w konkursach na kilka mniejszych projektów. Ryzykowne jest jednak – na co zwracano uwagę w wielu wypowiedziach podczas posiedzenia – zbytnie uzależnianie budżetu od środków pozyskiwanych w ramach projektów i dlatego zadbać należy o zapewnienie zrównoważonego finansowania z różnych źródeł, przede wszystkim ze składek. Należy za wszelką cenę utrzymać dotychczasowych członków i szukać nowych, a to będzie możliwe, gdy będą oni mieli poczucie, że organizacja efektywnie spełnia ich potrzeby. Te ważne sprawy będą z pewnością dalej dyskutowane podczas kolejnych spotkań Rady i na Zgromadzeniu Ogólnym, które odbędzie się w Cardiff w Wielkiej Brytanii w dniach 20-21 kwietnia 2020 roku.
Kontynuacją posiedzenia Rady Cooperatives Europe była zorganizowana wspólnie z OR-KOOP konferencja na temat ekonomii społecznej i spółdzielczości w Turcji i w Europie z udziałem przedstawicieli tureckich organizacji spółdzielczych, rządu i parlamentu. Na koniec wszystkich uczestników zaproszono na wizyty studyjne w okolicznych spółdzielniach rolniczej i kredytowej. W tej ostatniej części polska delegacja nie mogła już niestety uczestniczyć z powodu konieczności powrotu do kraju na odbywające się w dniu 18 grudnia Zgromadzenie Ogólne KRS.
