Spółdzielnia socjalna jest specyficzną formą przedsiębiorstwa społecznego. Tworzą ją w większości osoby zagrożone marginalizacją ze względu na bezrobocie, niepełnosprawność czy chorobę psychiczną, które mają trudności w znalezieniu pracy. Praca w spółdzielniach socjalnych daje im szansę na aktywizację społeczną i zawodową, integrację, podniesienie swoich kwalifikacji.

W odróżnieniu od innych podmiotów ekonomii społecznej spółdzielnia socjalna wymaga dużej samodzielności i odpowiedzialności jej członków. Obowiązuje tu kolektywny sposób podejmowania decyzji, a każdy członek, niezależnie od wielkości udziału w spółdzielni, dysponuje w tym procesie jednym głosem. To sprawia, że członkowie spółdzielni są w pełni odpowiedzialni za sprawy przedsiębiorstwa, uczą się samodzielności i długofalowego planowania. Sami dbają o finanse, zarządzają własną działalnością, wyznaczają kierunki rozwoju. Taką spółdzielnię może założyć co najmniej 5 osób fizycznych lub co najmniej 2 osoby prawne, a maksymalna liczba członków to 50 osób. Wyjątkiem jest przekształcenie spółdzielni inwalidów lub spółdzielni niewidomych w spółdzielnię socjalną. W tej sytuacji nie ma ograniczeń, co do liczby jej członków. Członkami takich spółdzielni są osoby z grup wykluczonych lub zagrożonych wykluczeniem społecznym, w tym osoby posiadające ograniczoną zdolność do czynności prawnych, a także inne osoby, jeżeli ich praca na rzecz spółdzielni wymaga szczególnych kwalifikacji.

Zgłoszenie powstania spółdzielni uczniowskiej

Spółdzielnia uczniowska nie ma osobowości prawnej i nie podlega wpisowi do Krajowego Rejestru Sądowego oraz nie jest zobowiązana do opłacania składek na rzecz Krajowej Rady Spółdzielczej. Spółdzielnia uczniowska podlega natomiast zgłoszeniu do kuratorium oświaty oraz do Krajowej Rady Spółdzielczej.

Prosimy o zgłaszanie powstania spółdzielni uczniowskich do Krajowej Rady Spółdzielczej (dane kontaktowe w stopce na dole strony) poprzez wypełnienie zamieszczonego poniżej formularza i oświadczenia opiekuna.

Formularz zgłoszenia powstania spółdzielni uczniowskiej - POBIERZ .doc

Oświadczenie opiekuna spółdzielni uczniowskiej dot. przetwarzania danych osobowych - POBIERZ .doc

Podstawowe informacje

• Spółdzielnie uczniowskie zaczęto zakładać na ziemiach polskich jeszcze za czasów zaborów. Ideę wspólnej pracy dla wspólnych korzyści wcieliła w życie w 1900 r. Jadwiga Dziubińska, zakładając w Pszczelinie koło Warszawy (ówczesny zabór rosyjski) pierwszą polską spółdzielnię uczniowską.
• Spółdzielnia uczniowska jest organizacją uczniów działającą na terenie szkoły i prowadzoną przez nich samych. Członkami spółdzielni uczniowskiej mogą być jedynie uczniowie. Spółdzielnia musi liczyć co najmniej 10 członków.
• Spółdzielnia posiada opiekuna wyznaczonego przez dyrektora szkoły spośród nauczycieli.
• Celem spółdzielni uczniowskiej jest:
  • kształtowanie umiejętności zespołowego działania, nawyków oszczędzania oraz postaw przedsiębiorczych i obywatelskich,
  • zaspokajanie materialnych i kulturalnych potrzeb członków i środowiska lokalnego,
  • organizowanie wzajemnej pomocy,
  • propagowanie idei spółdzielczości w środowisku szkolnym i lokalnym.
• Spółdzielnia uczniowska działa w oparciu o uchwalony statut, określający organizację, zakres i sposób jej działania. Statut spółdzielni uczniowskiej nie może być sprzeczny ze statutem wzorcowym opracowanym w porozumieniu z Ministerstwem Edukacji Narodowej oraz Krajową Radą Spółdzielczą na podstawie ustawy Prawo spółdzielcze.
• Spółdzielnie uczniowskie działają na terenie całej Polski, we wszystkich typach szkół. Mają szeroki zakres działalności, m.in. organizację imprez, wycieczek, konkursów talentów, warsztatów, akcji charytatywnych czy prowadzenie szkolnego sklepiku. Aktywność spółdzielni można podejrzeć m.in. na ich fanpage’ach na Facebooku.
• Popularnym przedmiotem działalności spółdzielni uczniowskich jest prowadzenie Szkolnych Kas Oszczędności (SKO) pod opieką i we współpracy z bankiem spółdzielczym lub innym bankiem.

Znaczenie i funkcje spółdzielczości uczniowskiej

Nie można przeceniać roli, jaką spółdzielczość uczniowska odgrywa w rozwoju, wychowaniu oraz edukacji dzieci i młodzieży. Poprzez członkostwo w spółdzielni młody człowiek uczy się demokracji, współodpowiedzialności, dobrego gospodarowania, szacunku dla uczciwie zarobionych pieniędzy, a przede wszystkim pracy zespołowej i zbiorowej zaradności.

Członkowie spółdzielni poznają zagadnienia ekonomiczne, finansowe i gospodarcze. Uczą się orientacji rynkowej, zarządzania czasem i podstaw marketingu, rozwijając po drodze swoje kompetencje rachunkowe, matematyczne. Nabyta wiedza i doświadczenie mogą ułatwić start w dorosłe życie, być może związane dalej ze spółdzielczością.

Poza zaszczepianiem zainteresowań zawodowych, działanie w spółdzielni uczniowskiej rozwija postawy moralne i obywatelskie. Członkowie spółdzielni uczą się zasad funkcjonowania społeczeństwa w praktyce: solidarności, respektowania wspólnego dobra, przestrzegania wspólnie ustalonych reguł. Często, ze względu na profil prowadzonej działalności, członkowie zdobywają wiedzę z ekologii i ochrony środowiska oraz propagują zdrową żywność i styl życia.

Prace legislacyjne

Obecnie istotną dla działalności spółdzielni uczniowskich kwestią jest potrzeba prawnego uregulowania ich statusu, tym bardziej, iż rośnie zainteresowanie zakładaniem nowych spółdzielni. Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom spółdzielni i ich opiekunów, a także przy wsparciu Międzynarodowego Związku Spółdzielczego, Krajowa Rada Spółdzielcza przekazała Senatowi Rzeczypospolitej Polskiej projekt ustawy o spółdzielniach uczniowskich i zmianie niektórych innych ustaw.

Krajowa Rada Spółdzielcza z wdzięcznością odnosi się do zaangażowania Marszałka Senatu RP Pana Stanisława Karczewskiego oraz Senackiej Komisji Rodziny, Polityki Senioralnej i Społecznej w nadaniu biegu sprawie. KRS zwróciła się również do Spółdzielczych Związków Rewizyjnych oraz spółdzielni uczniowskich o poparcie inicjatywy, co także spotkało się z pozytywnym odzewem. Prezes Międzynarodowego Związku Spółdzielczego Ariel Guarco wyraził nadzieję, iż polskie władze legislacyjne doprowadzą do szybkiego stworzenia dobrych ram prawnych dla spółdzielni uczniowskich - tak ważnych dla przyszłości spółdzielczości na całym świecie i lepszego funkcjonowania naszych społeczeństw. W swoim przesłaniu na Międzynarodowy Dzień Spółdzielczości Prezes Guarco zaznaczył, że: Spółdzielnie takie, istniejące w wielu krajach, odgrywają kluczową rolę we wpajaniu naszym dzieciom i młodzieży wartości i zasad spółdzielczych i w wychowywaniu następnych pokoleń spółdzielców. Jesteśmy świadomi, że spółdzielnie uczniowskie w Polsce mają długą, niemal 120-letnią tradycję i że zawsze były ważnym elementem polskiego systemu szkolnego i wychowawczego. Jednakże w nowoczesnym społeczeństwie wymagają dobrej legislacji, która umożliwi im prowadzenie ich biznesu w niewielkiej skali, ale również weźmie pod uwagę specyfikę działalności angażującej ich młodych i bardzo młodych członków.

Konkurs o Puchar Krajowej Rady Spółdzielczej

Krajowa Rada Spółdzielcza oraz Fundacja Rozwoju Spółdzielczości Uczniowskiej corocznie organizują ogólnopolski konkurs o Puchar Krajowej Rady Spółdzielczej na najlepiej pracującą spółdzielnie uczniowską w kraju. Całokształt pracy spółdzielni oceniany jest w dwóch kategoriach:

- spółdzielni uczniowskich działających nie dłużej niż 3 lata

- spółdzielni uczniowskich o stażu powyżej 3 lat.

Jury w swojej ocenie uwzględnia m.in. różnorodność prowadzonych działań, uspółdzielczenie, propagowanie idei spółdzielczości w środowisku szkolnym, a także współpracę z innymi organizacjami szkolnymi oraz lokalną społecznością. Dodatkowo oceniane są również wyniki działalności gospodarczo-finansowej.

Aktualności

Konkurs o Puchar KRS na najlepszy fotoreportaż o SPÓŁDZIELNI UCZNIOWSKIEJ w roku szkolnym 2022/2023

Rozstrzygnięcie ogólnopolskiego konkursu na fotoreportaż dla spółdzielni uczniowskich

„Spółdzielnia uczniowska w oknie szkoły" - rozstrzygnięcie konkursu

Konkursy dla członków spółdzielni uczniowskich

Konkurs na najlepiej pracującą spółdzielnię uczniowską (2019/2020) - rozstrzygnięcie

„Moja przygoda ze spółdzielnią uczniowską” - rozstrzygnięcie konkursu

Konkurs literacki „MOJA PRZYGODA ZE SPÓŁDZIELNIĄ UCZNIOWSKĄ” na 120-lecie SU

Konkurs na najlepiej pracującą spółdzielnię uczniowską (2019/2020)

Ogólnopolski Sejmik Spółdzielczości Uczniowskiej 2019

Zaproszenie na Ogólnopolski Sejmik Spółdzielni Uczniowskich

Projekt Ustawy o spółdzielniach uczniowskich

Wystąpienie do Marszałka Senatu RP w sprawie Spółdzielni Uczniowskich

Wsparcie spółdzielczości uczniowskiej

Zasady te powstały jeszcze w XIX w., kiedy to w 1844 r. tkacze z Rochdale w Anglii powołali do życia pierwszą na świecie Spółdzielnię Sprawiedliwych Pionierów. Program tej spółdzielni zawarto w sześciu punktach, które dziś nazywane są zasadami rochdaleskimi i które stanowią trzon aktualnych zasad spółdzielczych przyjętych przez międzynarodowy ruch spółdzielczy.

1. Dobrowolnego i otwartego członkostwa

Spółdzielnie są organizacjami dobrowolnymi, dostępnymi dla wszystkich osób mogących skorzystać z ich świadczeń i gotowych wypełniać obowiązki związane z członkostwem, bez dyskryminowania płci, statusu społecznego, rasy, przekonań politycznych i religii. Dobrowolne członkostwo oparte jest na trzech regułach: „otwartych drzwi”, równouprawnienia członków, obowiązków członków wobec spółdzielni.

2. Demokratycznej kontroli członkowskiej

Spółdzielnie są demokratycznymi organizacjami zarządzanymi i kontrolowanymi przez członków, którzy aktywnie uczestniczą w określaniu polityki działania spółdzielni i podejmowaniu decyzji. Mężczyźni i kobiety, pełniący w spółdzielniach funkcje z wyboru, są odpowiedzialni wobec członków.
W spółdzielniach członkowie mają równe prawo głosu (jeden członek - jeden głos). Związki spółdzielcze organizuje się również na demokratycznych zasadach.

3. Ekonomicznego uczestnictwa członków 

Członkowie równomiernie składają się na majątek spółdzielni i demokratycznie go kontrolują. Część tego majątku jest niepodzielna i stanowi własność spółdzielni. Zazwyczaj członkowie nie otrzymują, lub otrzymują bardzo małą dywidendę od swoich udziałów, stanowiących warunek ich członkostwa. Nadwyżki bilansowe członkowie przeznaczają na następujące cele: rozwój spółdzielni, zwiększenie funduszu rezerwowego, zwrot członkom (proporcjonalne do ich transakcji ze spółdzielnią), finansowanie innej działalności zatwierdzonej przez członków.

4. Autonomii i niezależności

Spółdzielnie są samorządnymi, samopomocowymi organizacjami, zarządzanymi przez swoich członków. W przypadku zawierania umów z innymi jednostkami organizacyjnymi lub zwiększania swojego kapitału korzystając z zewnętrznych źródeł, czynią to w taki sposób, by zapewnić demokratyczne zarządzanie przez członków i utrzymać swoją spółdzielczą niezależność

5. Kształcenia, szkolenia, informacji

Spółdzielnie zapewniają swoim członkom, przedstawicielom wybranych organów, oraz pracownikom i personelowi kierowniczemu możliwość kształcenia i szkolenia, tak aby mogli efektywnie przyczyniać się do rozwoju spółdzielni.

6. Współdziałania

Spółdzielnie starają się służyć swoim członkom w sposób najbardziej efektywny oraz wzmacniać ruch spółdzielczy poprzez współpracę. Zasada ta jest rozumiana szeroko, tzn. nie tylko w skali lokalnej - między spółdzielniami działającymi  w danym środowisku, czy krajowej - między wszystkimi spółdzielniami i ich związkami, ale i w skali międzynarodowej.

7. Troski o społeczność lokalną

Spółdzielnie pracują na rzecz właściwego rozwoju społeczności lokalnych, w których działają, poprzez prowadzenie polityki zaaprobowanej przez członków.

Uchwalona przez XXXI Jubileuszowy Kongres Międzynarodowego Związku Spółdzielczego w Manchesterze w dniach 20-22 września 1995 r.

Definicja:
Spółdzielnia jest autonomicznym zrzeszeniem osób, które zjednoczyły się dobrowolnie w celu zaspokojenia swoich wspólnych aspiracji i potrzeb ekonomicznych, społecznych i kulturalnych poprzez współposiadane i demokratycznie kontrolowane przedsiębiorstwo.

Wartości:
Spółdzielnie opierają swoją działalność na wartościach samopomocy, samo-odpowiedzialności, demokracji, równości, sprawiedliwości i solidarności. Zgodnie z tradycjami założycieli ruchu spółdzielczego, członkowie spółdzielni wyznają wartości etyczne uczciwości, otwartości, odpowiedzialności społecznej i troski o innych.

Zasady:
Zasady spółdzielcze są wytycznymi, przy pomocy których spółdzielnie wprowadzają swoje wartości do praktyki.

• Pierwsza zasada: Dobrowolnego i otwartego członkostwa
  Spółdzielnie są organizacjami dobrowolnymi, otwartymi dla wszystkich osób, które są zdolne do korzystania z ich usług oraz gotowe są ponosić związaną z członkostwem odpowiedzialność, bez jakiejkolwiek dyskryminacji z powodu płci, przynależności społecznej, rasowej, politycznej czy religijnej.

• Druga zasada: Demokratycznej kontroli członkowskiej
  Spółdzielnie są demokratycznymi organizacjami kontrolowanymi przez swoich członków, którzy aktywnie uczestniczą w określaniu swojej polityki i podejmowaniu decyzji. Mężczyźni i kobiety pełniący funkcje przedstawicielskie z wyboru są odpowiedzialni wobec członków. W spółdzielniach szczebla podstawowego członkowie mają równe prawa głosu (jeden członek – jeden głos), zaś spółdzielnie innych szczebli również zorganizowane są w sposób demokratyczny.

• Trzecia zasada: Ekonomicznego uczestnictwa członków
  Członkowie uczestniczą w sposób sprawiedliwy w tworzeniu kapitału swojej spółdzielni i demokratycznie go kontrolują. Co najmniej część tego kapitału jest zazwyczaj wspólną własnością spółdzielni. Jeżeli członkowie otrzymują jakąś rekompensatę od kapitału wniesionego jako warunek członkostwa, jest ona zazwyczaj ograniczona. Członkowie przeznaczają nadwyżki na jeden lub wszystkie spośród następujących celów: na rozwój swojej spółdzielni, jeśli to możliwe przez stworzenie funduszu rezerwowego, z którego przynajmniej część powinna być niepodzielna; na korzyści dla członków proporcjonalnie do ich transakcji ze spółdzielnią; na wspieranie innych dziedzin działalności zaaprobowanych przez członków

• Czwarta zasada: Autonomii i niezależności
  Spółdzielnie są autonomicznymi organizacjami wzajemnej pomocy, kontrolowanymi przez swoich członków. Jeżeli zawierają porozumienia z innymi organizacjami, włączając w to rządy, lub pozyskują swój kapitał z zewnętrznych źródeł, to czynią to tylko na warunkach zapewniających demokratyczną kontrolę przez swoich członków oraz zachowanie swojej spółdzielczej autonomii.

• Piąta zasada: Kształcenia, szkolenia i informacji
  Spółdzielnie zapewniają możliwość kształcenia i szkolenia swoim członkom, osobom pełniącym funkcje przedstawicielskie z wyboru, menedżerom i pracownikom tak, aby mogli oni efektywnie przyczyniać się do rozwoju spółdzielni. Informują one ogół społeczeństwa – a zwłaszcza młodzież i osoby kształtujące opinię społeczną – o istocie spółdzielczości i korzyściach z nią związanych

• Szósta zasada: Współpracy między spółdzielniami
  Spółdzielnie w najbardziej efektywny sposób służą swoim członkom i umacniają ruch spółdzielczy poprzez współpracę w ramach struktur lokalnych, krajowych, regionalnych i międzynarodowych

• Siódma zasada: Troski o społeczność lokalną
  Spółdzielnie pracują na rzecz właściwego rozwoju społeczności lokalnych, w których działają, poprzez prowadzenie polityki zaaprobowanej przez swoich członków