Dział XII. ustawy Prawo Spółdzielcze -  Likwidacja spółdzielni

 

Art. 113 [Podstawy]

§ 1. Spółdzielnia przechodzi w stan likwidacji:

1)  z upływem okresu, na który, w myśl statutu, spółdzielnię utworzono;

2)  wskutek zmniejszenia się liczby członków poniżej wskazanej w statucie lub w ustawie, jeżeli spółdzielnia w terminie jednego roku nie zwiększy liczby członków do wymaganej wielkości;

3)  wskutek zgodnych uchwał walnych zgromadzeń zapadłych większością 3/4 głosów na dwóch kolejno po sobie następujących walnych zgromadzeniach, w odstępie co najmniej dwóch tygodni.

§ 2. W wypadkach przewidzianych w § 1 zarząd spółdzielni (likwidator) zgłosi do Krajowego Rejestru Sądowego otwarcie likwidacji spółdzielni i zawiadomi o tym właściwy związek rewizyjny. Jeżeli zarząd (likwidator) tego nie uczyni, zgłoszenia dokona związek rewizyjny, w którym spółdzielnia jest zrzeszona.

 

Art. 114 [Uchwała związku]

§ 1. Związek rewizyjny, w którym spółdzielnia jest zrzeszona, może podjąć uchwałę o postawieniu spółdzielni w stan likwidacji, jeżeli:

1)  działalność spółdzielni wykazuje rażące i uporczywe naruszenia prawa lub postanowień statutu;

2)  spółdzielnia została zarejestrowana z naruszeniem prawa;

3)  spółdzielnia co najmniej od roku nie prowadzi działalności gospodarczej.

§ 2. Uchwałę związku rewizyjnego, o której mowa w § 1, spółdzielnia może zaskarżyć do sądu w ciągu sześciu tygodni od dnia jej doręczenia wraz z uzasadnieniem. W razie niezaskarżenia uchwały w ustawowym terminie lub uprawomocnienia się orzeczenia oddalającego powództwo albo umarzającego postępowanie w sprawie, związek rewizyjny zgłasza do Krajowego Rejestru Sądowego wniosek o otwarcie likwidacji, wyznaczając jednocześnie likwidatora.

 

Art. 115 [Wykreślenie] Jeżeli spółdzielnia nie rozpoczęła działalności gospodarczej w ciągu roku od dnia jej zarejestrowania i nie posiada majątku, może ulec wykreśleniu z Krajowego Rejestru Sądowego na wniosek związku rewizyjnego.

 

Art. 116 [Przywrócenie działalności]

§ 1. Spółdzielnia postawiona w stan likwidacji na podstawie art. 113 § 1 pkt 3 może przed upływem roku od dnia podjęcia drugiej uchwały walnego zgromadzenia o likwidacji przywrócić swoją działalność na podstawie uchwały walnego zgromadzenia podjętej większością 3/4 głosów.

§ 2. Zarząd lub likwidator powinni uchwałę o przywróceniu działalności spółdzielni zgłosić niezwłocznie do Krajowego Rejestru Sądowego, dołączając odpis protokołu walnego zgromadzenia. Dokonany wpis sąd ogłosi w Monitorze Spółdzielczym.

 

Art. 117 [Połączenie] Spółdzielnia w stanie likwidacji może połączyć się z inną spółdzielnią według zasad przewidzianych w art. 96-102.

 

Art. 118 [Likwidator]

§ 1. Likwidatorami spółdzielni mogą być członkowie ostatniego zarządu lub osoby wybrane przez walne zgromadzenie, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej.

§ 2. Likwidator może nie być członkiem spółdzielni. Likwidatorem może być także osoba prawna.

§ 3. Umowę z likwidatorem o wykonanie czynności likwidacyjnych zawiera rada spółdzielni. W wypadku gdy zwołanie rady napotyka poważne trudności albo gdy likwidatora wyznacza związek rewizyjny, umowę z likwidatorem zawiera ten związek, działając w imieniu spółdzielni.

 

Art. 119 [Kompetencje]

§ 1. Do likwidatora stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące zarządu spółdzielni i członków zarządu, jeżeli przepisy o likwidacji nie stanowią inaczej.

§ 2. Likwidator nie może zawierać nowych umów, chyba że jest to konieczne do przeprowadzenia likwidacji spółdzielni. Dalej idące ograniczenia może ustanowić organ, który wyznaczył likwidatora. Ograniczenia takie powinny być niezwłocznie zgłoszone przez likwidatora do Krajowego Rejestru Sądowego.

§ 3. Jeżeli zwołanie walnego zgromadzenia lub rady spółdzielni napotyka poważne trudności, związek rewizyjny, w którym spółdzielnia jest zrzeszona, może upoważnić likwidatora do dokonania czynności określonego rodzaju, które wymagają uchwały walnego zgromadzenia lub rady spółdzielni.

§ 4. Likwidator może być odwołany w każdej chwili przez organ, który go wyznaczył. Ponadto likwidatora może odwołać z ważnych przyczyn związek rewizyjny, w którym spółdzielnia jest zrzeszona.

§ 5. Organ, który odwołuje likwidatora, obowiązany jest równocześnie wyznaczyć innego.

 

Art. 120 [Wygaśnięcie pełnomocnictwa] Z dniem wpisania do Krajowego Rejestru Sądowego otwarcia likwidacji wygasają uprzednio udzielone pełnomocnictwa podlegające wpisowi do Krajowego Rejestru Sądowego.

 

Art. 121 [Reprezentacja]

§ 1. Spółdzielnia w likwidacji zachowuje dotychczasową swoją nazwę z dodaniem wyrazów: "w likwidacji".

§ 2. Osoba prawna wyznaczona na likwidatora składa oświadczenia w imieniu spółdzielni z zachowaniem przepisów normujących składanie oświadczeń tej osoby.

 

Art. 122 [Obowiązki likwidatora]  Likwidator powinien niezwłocznie po wyznaczeniu go:

1)  zgłosić do Krajowego Rejestru Sądowego wniosek o wpisanie otwarcia likwidacji spółdzielni, jeżeli nie zostało to jeszcze dokonane, i zawiadomić o tym związek rewizyjny, w którym spółdzielnia jest zrzeszona, oraz Krajową Radę Spółdzielczą;

2)  powiadomić banki finansujące spółdzielnię oraz organy finansowe o otwarciu likwidacji spółdzielni;

3)  ogłosić w Monitorze Spółdzielczym zawiadomienie o otwarciu likwidacji spółdzielni i wezwać wierzycieli do zgłoszenia wierzytelności w terminie trzech miesięcy od dnia tego ogłoszenia;

4)  przystąpić do sporządzenia sprawozdania finansowego na dzień otwarcia likwidacji oraz listy zobowiązań spółdzielni;

5)  sporządzić plan finansowy likwidacji i plan zaspokojenia zobowiązań.

 

Art. 123 [Pokrycie strat] W czasie likwidacji nie stosuje się przepisu art. 90 § 1, w zakresie kolejności pokrywania strat bilansowych.

 

Art. 124 [Bieg przedawnienia]

§ 1. O odmowie zaspokojenia zgłoszonych wierzytelności likwidator powinien zawiadomić wierzyciela pisemnie w ciągu czterech tygodni od dnia zgłoszenia wierzytelności.

§ 2. Na okres przewidziany w paragrafie poprzedzającym bieg przedawnienia lub terminu zawitego ulega zawieszeniu.

§ 3. Uznanie przez likwidatora wierzytelności przerywa bieg przedawnienia i terminu zawitego, jeżeli zostało dokonane pisemnie.

 

Art. 125 [Kolejność zaspokajania]

§ 1. Należności przypadające od spółdzielni zaspokaja się w następującej kolejności:

1)  koszty prowadzenia likwidacji;

2)  należności ze stosunku pracy i należności, którym przepisy prawa przyznają taką samą ochronę jak należnościom ze stosunku pracy, oraz odszkodowanie z tytułu uszkodzenia ciała, wywołania rozstroju zdrowia lub pozbawienia życia, w tym również odszkodowanie z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, należności Bankowego Funduszu Gwarancyjnego z tytułu finansowania z funduszu gwarancyjnego banków przymusowej restrukturyzacji, o którym mowa w art. 272 ust. 3 i 4 ustawy z dnia 10 czerwca 2016 r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji (Dz.U. z 2020 r. poz. 842), oraz wsparcia, o którym mowa w art. 112 ust. 1 i 3 tej ustawy;

3)  podatki i inne należności, do których stosuje się przepisy o zobowiązaniach podatkowych, oraz należności z tytułu kredytów bankowych;

4)  inne należności.

§ 2. O ile należności nie są jeszcze wymagalne lub są sporne, kwoty potrzebne na ich pokrycie powinny być złożone do depozytu sądowego.

§ 3. Z kwot pozostałych po spłaceniu wszystkich należności i po złożeniu do depozytu sądowego sum całkowicie zabezpieczających należności sporne lub niewymagalne dokonuje się stosunkowej wypłaty udziałów. Wypłaty tej nie można jednak dokonać przed upływem sześciu miesięcy od dnia ogłoszenia wzywającego wierzycieli.

§ 4. Wierzyciele, którzy zgłosili wierzytelności po upływie tego terminu, mogą ich dochodzić z nierozdzielonego jeszcze majątku spółdzielni.

§ 5. Pozostały majątek zostaje przeznaczony na cele określone w uchwale ostatniego walnego zgromadzenia.

§ 5a. Jeżeli zgodnie z uchwałą, o której mowa w § 5, pozostały majątek ma być w całości lub części podzielony między członków, w podziale tym uwzględnia się byłych członków, którym do chwili przejścia albo postawienia spółdzielni w stan likwidacji nie wypłacono wszystkich udziałów.

§ 5b. Przepisu § 5a nie stosuje się do spółdzielni mieszkaniowych.

§ 6. Jeżeli uchwała walnego zgromadzenia nie zawiera stosownego wskazania, likwidator przekazuje pozostały majątek nieodpłatnie na cele spółdzielcze lub społeczne.

 

Art. 126 [Sprawozdanie likwidatora]

§ 1. Po zakończeniu likwidacji likwidator przedstawia walnemu zgromadzeniu do zatwierdzenia sprawozdanie finansowe na dzień zakończenia likwidacji.

§ 2. Jeżeli zwołanie walnego zgromadzenia napotyka poważne trudności, likwidator przedstawia sprawozdanie finansowe do zatwierdzenia związkowi rewizyjnemu, w którym spółdzielnia jest zrzeszona.

§ 3. Po zatwierdzeniu sprawozdania finansowego na dzień zakończenia likwidacji, likwidator zgłasza do Krajowego Rejestru Sądowego wniosek o wykreślenie spółdzielni z Krajowego Rejestru Sądowego oraz przekazuje księgi i dokumenty zlikwidowanej spółdzielni do przechowania. Wykreślenie powinno być ogłoszone przez sąd.

 

Art. 127 [Wykreślenie z rejestru] W razie zaspokojenia wszelkich należności przypadających od spółdzielni i złożenia do depozytu sądowego kwot na zabezpieczenie należności spornych lub niewymagalnych, spółdzielnia może ulec wykreśleniu z Krajowego Rejestru Sądowego przed zakończeniem prowadzonych przez nią lub przeciwko niej sporów sądowych. W takim wypadku w miejsce spółdzielni wchodzi jako strona związek rewizyjny, w którym spółdzielnia jest zrzeszona. Związek rewizyjny obowiązany jest do przekazania kwot uzyskanych w wyniku sporu na cele określone stosownie do art. 125 § 5 i 6.

 

Art. 128 [Odpowiedzialność likwidatora]

§ 1. Po wykreśleniu spółdzielni z Krajowego Rejestru Sądowego likwidator odpowiada wobec wierzycieli spółdzielni za wyrządzone im szkody przez niedopełnienie swoich ustawowych obowiązków.

§ 2. Przepis paragrafu poprzedzającego stosuje się odpowiednio do członków ostatniego zarządu spółdzielni wykreślonej z Krajowego Rejestru Sądowego w trybie określonym w art. 115.

 

Art. 129 [Przechowywanie dokumentów] Minister Sprawiedliwości, w porozumieniu z Ministrem Edukacji Narodowej¹²⁾  oraz po zasięgnięciu opinii Krajowej Rady Spółdzielczej, określi w drodze rozporządzenia sposób i czas przechowywania ksiąg i dokumentów zlikwidowanych spółdzielni oraz organizacji spółdzielczych.

 

 ¹²⁾   Obecnie minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, na podstawie art. 4 ust. 1, art. 5 pkt 9 i art. 14 ustawy z dnia 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej (tekst jedn. Dz.U. z 2020 r. poz. 1220 ze zm.), która weszła w życie z dniem 1 kwietnia 1999 r.

 

 

Kryteria kwalifikacyjne lustratorów, szkolenie lustratorów oraz nadawanie i pozbawianie uprawnień lustratora zostały przyjęte Uchwałą nr 21/2018  Zgromadzenia Ogólnego Krajowej Rady Spółdzielczej z 19 grudnia 2018 r. w sprawie kryteriów kwalifikacyjnych lustratorów, szkolenia lustratorów oraz nadawania i pozbawiania uprawnień lustratora.

POBIERZ (PDF)

 

Uchwała Nr 21/2018

Zgromadzenia Ogólnego Krajowej Rady Spółdzielczej

z dnia 19 grudnia 2018 r.

w sprawie kryteriów kwalifikacyjnych lustratorów, szkolenia lustratorów oraz nadawania i pozbawiania uprawnień lustratora

 

Na podstawie art. 91 § 4 oraz § 5 ustawy z dnia 16 września 1982 r. - Prawo spółdzielcze (Dz.U. 2018 poz. 1285) oraz w celu wykonania uchwały nr 10/2010 Zgromadzenia Ogólnego Krajowej Rady Spółdzielczej z dnia 01.07.2010 r. w sprawie przyjęcia Kodeksu Etyki Lustratora (Monitor Spółdzielczy z 2010 r. nr 3), uchwala się, co następuje:

 

§ 1

Uprawnienia lustracyjne stwierdzają posiadanie kwalifikacji do wykonywania czynności lustracyjnych w spółdzielniach i organizacjach spółdzielczych.

 

§ 2

1. Uprawnienia lustracyjne może uzyskać osoba spełniająca następujące kryteria kwalifikacyjne:

           1) Posiada wykształcenie wyższe oraz co najmniej 3-letni staż w spółdzielni lub związku spółdzielczym albo wykształcenie średnie i 5-letni staż w spółdzielni lub związku
           spółdzielczym;

           1A) Dopuszcza się osoby nie posiadające stażu o którym mowa w punkcie 1, a posiadające wykształcenie wyższe po odbyciu kursu specjalistycznego obejmującego co
           najmniej 150 godzin i zdaniu egzaminu z wynikiem pozytywnym.

           2) Posiada pełną zdolność do czynności prawnych i korzysta z pełni praw publicznych;

           3) Nie była karana za przestępstwa przeciwko mieniu i dokumentom oraz za przestępstwa i wykroczenia karno-skarbowe;

           4) Odbyła szkolenie specjalistyczne i zdała egzamin z wynikiem pozytywnym;

           5) Swoim dotychczasowym postępowaniem daje rękojmię prawidłowego wykonywania funkcji lustratora;

  2.   Posiadanie uprawnień lustracyjnych potwierdza się zaświadczeniem oraz legitymacją lustratora, wydanymi przez Krajową Radę Spółdzielczą.

  3. Zaświadczenie, o którym mowa w ust. 2 zawiera następujące dane:

1. imię i nazwisko;
2. imiona rodziców;
3. datę i miejsce urodzenia;
4. PESEL
5. numer uprawnień lustracyjnych;
6. datę nadania uprawnień; 

 

§ 3

1. Uprawnienia lustracyjne nadawane są przez Zarząd Krajowej Rady Spółdzielczej.
2. Krajowa Rada Spółdzielcza prowadzi rejestr ogólny lustratorów.
3. Spółdzielcze związki rewizyjne prowadzą rejestr lustratorów współpracujących ze związkiem.

 

§ 4

1. Spełnienie wymogu wskazanego w § 2 ust. 1 pkt. 4 następuje po odbyciu, co najmniej 90 godzin szkolenia specjalistycznego i złożeniu egzaminu z wynikiem pozytywnym.
2. Organizatorem szkolenia specjalistycznego może być Krajowa Rada Spółdzielcza albo spółdzielczy związek rewizyjny.
3. Egzamin, o którym mowa w ust. 1 przeprowadza komisja powołana przez Zarząd Krajowej Rady Spółdzielczej na wniosek organizatora szkolenia.
4. Ramowe zasady i tryb przeprowadzania egzaminu ze znajomości problematyki objętej programem szkolenia określa Zarząd Krajowej Rady Spółdzielczej.
5. Z przebiegu egzaminu sporządza się protokół, który przechowuje Krajowa Rada Spółdzielcza.

 

 § 5

1. Lustrator obowiązany jest do stałego pogłębiania wiedzy i podnoszenia posiadanych kwalifikacji zawodowych.
2. Szkolenia uzupełniające organizują Krajowa Rada Spółdzielcza albo spółdzielcze związki rewizyjne. Związek rewizyjny powiadamia Krajową Radę Spółdzielczą o terminie i miejscu szkolenia.
3. Obowiązek podnoszenia kwalifikacji uznaje się za spełniony poprzez uczestnictwo w szkoleniach organizowanych przez Krajową Radę Spółdzielczą lub spółdzielczy związek rewizyjny, w ilości, co najmniej 15 godzin rocznie lub 30 godzin w okresie dwuletnim.
4. Osoby wchodzące w skład zarządów spółdzielczych związków rewizyjnych, posiadające uprawnienia lustracyjne lub z upoważnienia, uczestniczący w organizacji i przeprowadzaniu szkoleń mogą spełniać obowiązek, o którym mowa w ust. 3 wyłącznie poprzez udział w szkoleniach organizowanych przez Krajową Radę Spółdzielczą.
5. Dokumentem potwierdzającym zaliczenie szkolenia jest zaświadczenie wydane przez organizatora szkolenia.
6. Organizator szkolenia prowadzi ewidencję przeprowadzonych szkoleń lustratorów.
7. Spełnienie obowiązku, o którym mowa w ust. 1 stanowi warunek zlecenia lustratorowi przeprowadzenia lustracji.
8. Osoba posiadająca uprawnienia lustracyjne, która w terminie 3 lat od dnia wejścia w życie uchwały Zgromadzenia Ogólnego Krajowej Rady Spółdzielczej nr 20/2014 z dnia 12 grudnia 2014 r. nie odbyła szkolenia uzupełniającego, nie może otrzymać zlecenia na przeprowadzenie lustracji do czasu uzupełnienia obowiązku odbycia takiego szkolenia 

 

§ 6

1. Krajowa Rada Spółdzielcza z inicjatywy własnej lub na wniosek spółdzielczego związku rewizyjnego może pozbawić lustratora uprawnień lustracyjnych z przyczyn wskazanych w art. 91 § 5 ustawy – Prawo spółdzielcze.
2. Uchwałę w sprawie pozbawienia uprawnień lustracyjnych doręcza się zainteresowanemu na piśmie w terminie 14 dni od dnia jej podjęcia.
3. Decyzje w sprawie nadania i pozbawienia uprawnień lustracyjnych ogłaszane są w Monitorze Spółdzielczym.

 

§ 7

Krajowa Rada Spółdzielcza prowadzi ewidencję szkoleń organizowanych przez spółdzielcze związki rewizyjne. Po odbyciu szkolenia związek rewizyjny przedkłada Krajowej Radzie Spółdzielczej, informację o zorganizowanym szkoleniu wraz z listą przeszkolonych lustratorów.

 

§ 8

1. Uczestnictwo w szkoleniach specjalistycznych na uprawnienia lustracyjne, jak i również w szkoleniach uzupełniających, jest odpłatne.
2. Warunki i zasady odpłatności ustala organizator szkolenia.

 

§ 9

Uprawnienia lustracyjne nadane według dotychczasowych przepisów zachowują ważność.

 

§ 10

Traci moc Uchwała Nr 11/2012 Zgromadzenia Ogólnego Krajowej Rady Spółdzielczej z dnia 20 marca 2012 r. w sprawie kryteriów kwalifikacyjnych lustratorów, szkolenia lustratorów oraz nadawania i pozbawiania uprawnień lustratora (Monitor Spółdzielczy z 2012 r. nr 2).

 

§ 11

Uchwała wchodzi w życie z dniem 1 kwietnia 2019 r.

 

 

POBIERZ (PDF)

 Niniejszy dokument stanowi załącznik nr 1 do Uchwały nr 9/2010

Zgromadzenia Ogólnego Krajowej Rady Spółdzielczej z dnia 1.07.2010 r.

 

 

§ 1

I. Postanowienia ogólne

1. Instrukcja określa:
   

   1) zadania i rodzaje lustracji organizacji spółdzielczych;

   2) zasady i tryb przeprowadzania lustracji oraz dokumentowania jej ustaleń;

   3) obowiązki i uprawnienia lustratora oraz spółdzielni w czasie lustracji;

   4) zasady i tryb postępowania przy ujawnianiu szkód i czynów noszących znamiona przestępstwa;

   5) zasady i tryb postępowania polustracyjnego;

   6) zasady i tryb postępowania odwoławczego.

2. Ilekroć w niniejszej Instrukcji jest mowa o:
   

   1) spółdzielni – należy przez to rozumieć również każdą inną jednostkę organizacyjną spółdzielczości;

   2) radzie nadzorczej – należy przez to rozumieć również komisję rewizyjną powołaną stosownie do postanowień ustawy Prawo spółdzielcze;

   3) lustratorze – należy przez to rozumieć również zespół lustracyjny;

   4) ustawie – należy przez to rozumieć ustawę z dnia 16 września 1982 r. – Prawo spółdzielcze  (Dz.U. z 2003 r. nr 188, poz. 1848 z późn. zm.);

   5) KRS – należy przez to rozumieć Krajową Radę Spółdzielczą.

§ 2

Badanie lustracyjne prowadzi się biorąc pod uwagę następujące kryteria:

         1) legalności – tj. zgodności działania z obowiązującymi przepisami prawa, statutu, regulaminami i uchwałami organów statutowych spółdzielni;
    2) gospodarności – tj. celowego i oszczędnego dysponowania środkami na zasadach rachunku ekonomicznego przy zapewnieniu korzyści członkom spółdzielni oraz wykazywanej należytej dbałości o właściwe zabezpieczenie majątku;
         3) rzetelności – tj. dokumentowania czynności zgodnie ze stanem rzeczywistym.

§ 3

Lustracje dzielą się na:

        1) pełne – polegające na badaniu lustracyjnym całokształtu działalności spółdzielni;

        2) częściowe – polegające na badaniu lustracyjnym części działalności spółdzielni na podstawie wystąpień organów samorządowych spółdzielni do związków rewizyjnych, bądź Krajowej Rady Spółdzielczej;

        3) sprawdzające – polegające na powtórnym badaniu lustracyjnym przez innego lustratora w celu stwierdzenia prawidłowości ustaleń lustracji, zakwestionowanych przez organy samorządowe spółdzielni.

 II. Zasady i tryb przeprowadzania lustracji oraz dokumentowania jej ustaleń

§ 4

Zasady odpłatności lustracji każdorazowo są ustalane przez zarządzającego lustrację.

§ 5

1. Lustrację mogą przeprowadzać wyłącznie osoby posiadające uprawnienia lustracyjne nadane przez Krajową Radę Spółdzielczą.
2. Upoważnienia do przeprowadzenia lustracji udziela lustratorowi prezes zarządu związku rewizyjnego bądź upoważniona przez niego osoba, a w przypadku lustratorów delegowanych przez Krajową Radę Spółdzielczą, Prezes Zarządu KRS bądź upoważniona przez niego osoba.
3. Badania niektórych dziedzin działalności lub określonych zagadnień w ramach lustracji mogą być przeprowadzane przy udziale rzeczoznawców upoważnionych przez zarządzającego lustrację według zasad odpłatności za lustrację określonych w umowie.

§ 6

1. Do przeprowadzenia lustracji nie wyznacza się osób powiązanych z lustrowaną spółdzielnią umowami zlecenia czy umowami o dzieło przez ostatnie pięć (5) lat.
2. W spółdzielni mieszkaniowej nie mogą przeprowadzać lustracji członkowie lustrowanej spółdzielni.
3. Lustrator nie może przeprowadzać lustracji spółdzielni, w której:

             1) był zatrudniony na podstawie umowy o pracę przez ostatnie pięć (5) lat;

             2) pełnił funkcję członka organu samorządowego przez ostatnie trzy (3) lata;

             3) jest współmałżonkiem, względnie krewnym w linii prostej pracownika zajmującego kierownicze stanowisko w spółdzielni.

4. Lustrator obowiązany jest złożyć zarządzającemu lustrację oświadczenie o niezależności od podmiotu lustrowanego, a w szczególności o braku istnienia okoliczności, o których mowa w ust. 3.
5. Lustrator nie może wykonywać czynności lustracyjnych przeprowadzanych bezpośrednio w pięciu (5) następujących po sobie badaniach lustracyjnych w tej samej spółdzielni, przy czym nie dotyczy to lustracji przeprowadzanych w spółdzielniach w likwidacji
   i w spółdzielniach mieszkaniowych w okresie budowy i rozliczania kosztów budowy.

§ 7

W przypadku zgłoszenia do podmiotu zarządzającego lustrację przez walne zgromadzenie, radę lub 1/5 członków spółdzielni żądania przeprowadzenia lustracji spółdzielni, żądanie takie winno zostać zgłoszone do zarządu spółdzielni, który jest zobowiązany do zlecenia przeprowadzenia lustracji w terminie nie przekraczającym 14 dni, licząc do daty zgłoszenia żądania.

§ 8

1. Lustracja może być prowadzona przez jedną osobę lub zespołowo.
2. Zarządzający lustrację zespołową wyznacza kierownika zespołu.
3. Kierownik zespołu ustala podział zadań między członków zespołu oraz kieruje przebiegiem lustracji, jak również jest uprawniony do żądania od pozostałych członków zespołu uzupełnienia materiałów bądź odmowy przyjęcia materiałów, które uzna za niewystarczające.
4. Za prawidłowość ustaleń dokonanych przez członków zespołu lustracyjnego odpowiedzialni są członkowie zespołu dokonujący ustaleń.

§ 9

1. Lustrator wyznaczony do prowadzenia lustracji jest zobowiązany do zapoznania się z materiałami z poprzedniej lustracji i innych kontroli zewnętrznych przeprowadzonych w okresie objętym bieżącą lustracją, w tym również z materiałami dotyczącymi toczących się procesów sądowych.
2. Obowiązek, o którym mowa w ust. 1, obejmuje również konieczność ustosunkowania się do wykorzystania przez spółdzielnię wyników dotychczasowych kontroli, poprawy prowadzonej działalności spółdzielni w zakresie problematyki, która jest przedmiotem bieżących badań.

§ 10

1. Lustrator przeprowadza lustrację zgodnie z zasadami i trybem postępowania, określonymi niniejszą Instrukcją oraz Ramową tematyką lustracji, opracowaną przez zarządzającego lustrację.
2. Lustrator sporządza projekt wystąpienia polustracyjnego dla zarządzającego lustrację.
3. Lustrator bierze udział w postępowaniu w sprawach rozpatrzenia zastrzeżeń, co do ustaleń lustracji o ile wystąpi o to zarządzający lustrację.

§ 11

1. Ustaleń lustracji dokonuje się w siedzibie spółdzielni oraz w miejscu wykonywania jej zadań w godzinach jej pracy, w taki sposób aby nie utrudniać pracownikom lustrowanej spółdzielni realizacji bieżących zadań.
2. Po uprzednim uzgodnieniu z zarządem spółdzielni, można dokonywać ustaleń również w innych pomieszczeniach lub innych terminach niż wskazane w ust. 1.
3. Bez uzgodnień, o których mowa w ust. 2, można dokonywać porządkowania dokonanych ustaleń i sporządzać protokół lustracji.
4. Lustrator zwolniony jest z obowiązku potwierdzania pobytu w jednostce kontrolowanej.
5. Do przeprowadzającego lustrację mają zastosowanie przepisy o bezpieczeństwie pracy obowiązujące w spółdzielni, w której dokonuje się lustracji.

§ 12

1. Lustrator, w toku wykonywania czynności lustracyjnych jest uprawniony do:

           1) dostępu do wszystkich pomieszczeń i urządzeń spółdzielni;

           2) przeglądania wszystkich akt i dokumentów oraz sporządzania odpisów i wyciągów,
               w tym kopiowania w formie elektronicznej. Dokumenty o wyjątkowym znaczeniu dla gospodarki spółdzielni mogą być kopiowane w uzgodnieniu z zarządem spółdzielni;

           3) sprawdzania stanu składników majątkowych spółdzielni oraz wnioskowania zarządzenia kontrolnych spisów rzeczowych składników majątkowych;

           4) występowania do organów spółdzielni o udzielenie pisemnych lub ustnych wyjaśnień,
               a także żądania w podobnej formie wyjaśnień od pracowników spółdzielni w zakresie spraw objętych badaniem.

2. Lustrator nie może odmówić przyjęcia ustnych bądź pisemnych wyjaśnień w zakresie spraw objętych lustracją, złożonych jemu z własnej inicjatywy przez organy samorządowe spółdzielni lub jej pracowników. Fakt takiego przyjęcia winien być ujęty w treści protokółu lustracji, załączając ich formę pisemną.
3. W czasie lustracji zarząd spółdzielni obowiązany jest do zapewnienia lustratorowi odpowiednich warunków technicznych do wykonywania czynności lustracyjnych,
   a w szczególności do:

          1) zapewnienia właściwych warunków pracy poprzez przydzielenie na czas trwania lustracji odpowiedniego pomieszczenia do pracy i warunków technicznych;

          2) zlecenia sporządzenia niezbędnych kserokopii i odpisów dokumentów, zestawień, protokołów;

          3) zlecenia przedstawienia żądanych materiałów i dokumentów;

          4) zapewnienia pomocy przy sprawdzaniu stanu rzeczywistego składników majątkowych;

          5) delegowania do udziału w lustracji pracownika kontroli wewnętrznej, o ile spółdzielnia zatrudnia takiego pracownika.

4. W przypadku nie zastosowania się zarządu spółdzielni do wymogów określonych w ust. 3 lustrator bądź kierownik zespołu lustracyjnego niezwłocznie składa udokumentowaną informację pisemną zarządzającemu lustrację, z kopią do wiadomości przewodniczącego rady nadzorczej spółdzielni.
5. Zarządzający lustrację w terminie 7 dni od otrzymania informacji, występuje do rady nadzorczej z wnioskiem o bezzwłoczne spowodowanie wypełnienia warunków przeprowadzenia lustracji.
6. W przypadku, w którym organy samorządowe spółdzielni nie zapewnią w wyznaczonym terminie warunków określonych w ust. 5, zarządzający lustrację podejmuje czynności prawne zmierzające do wykorzystania przepisów określonych w art. 267c ustawy.

§ 13

1. Zarządzający lustrację powinien opracować ramową tematykę lustracji, z treścią której należy zapoznać radę i zarząd lustrowanej spółdzielni.
2. Ramowa tematyka, o której mowa w ust. 1, zawiera następujące zagadnienia wspólne dla wszystkich branż spółdzielczych:
   1) przestrzeganie spółdzielczych zasad prawnych;
   2) sprawdzenie realizacji wniosków polustracyjnych z poprzedniej lustracji;
   3) podstawy prawne, zakres działania spółdzielni;
   4) organizację i działalność organów samorządowych spółdzielni;
   5) działalność statutową spółdzielni;
   6) organizację wewnętrzną i zatrudnienie;
   7) zagadnienia członkowskie;
   8) działalność społeczną i oświatowo-kulturalną;
   9) rachunkowość i finanse;
   10) informację dotyczącą wykorzystania środków publicznych w tym pomocowych;
   11) podstawowe dane ze sprawozdań finansowych;
   12) elementy analizy sprawozdania finansowego.

3.  Przed rozpoczęciem czynności lustracyjnych, dodatkowo mogą zostać włączone do tematyki problemy istotne dla danej spółdzielni.

§ 14

1. Lustrator ma obowiązek osobiście lub za pośrednictwem zarządu niezwłocznie zawiadomić o swoim przybyciu do spółdzielni przewodniczącego rady nadzorczej, a w razie jego nieobecności, zastępcę przewodniczącego oraz poinformować go o zakresie lustracji, jak również uzgodnić z nim formy i zakres współdziałania oraz uczestnictwa rady nadzorczej w czasie lustracji.
2. Udział rady nadzorczej w lustracji polega na:
   

   1) omówieniu z lustratorem dotychczasowych wyników pracy rady i ich komisji;

   2) wskazaniu lustratorowi spraw i zagadnień, na które należy zwrócić szczególną uwagę,
   a które lustrator obowiązany jest uwzględnić, o ile wiążą się one tematycznie
   z zakresem przedmiotowym badań i istnieją możliwości pogłębienia lub rozszerzenia badań w tym zakresie
   w ramach czasu określonego na przeprowadzenie lustracji;

   3) wyznaczeniu osób upoważnionych do roboczych kontaktów z lustratorem w trakcie lustracji.

3. W przypadku wyznaczenia przez radę nadzorczą osób upoważnionych do uczestnictwa w czynnościach lustracyjnych, lustrator na żądanie tych osób nawiązuje z nimi kontakt.

§ 15

Lustrator obowiązany jest udzielać członkom organów samorządowych i pracownikom spółdzielni instruktażu, w zakresie lustrowanych zagadnień.

§ 16

Sporządzony i podpisany przez osoby wymienione w § 22 Instrukcji protokół lustrator doręcza po jednym egzemplarzu: radzie nadzorczej, zarządowi spółdzielni oraz organowi zarządzającemu lustrację, a w przypadku przewidzianym w art. 93a § 2 ustawy, również ministrowi właściwemu do spraw budownictwa, gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej.

§ 17

1.Protokół lustracji zawiera:

   1) informacje wstępne:

    a) pełną nazwę spółdzielni, jej adres, NIP, regon, numer w Krajowym Rejestrze Sądowym, numer telefonu i faksu, datę rozpoczęcia i zakończenia lustracji,
        imię i nazwisko lustratora (lustratorów, ew. rzeczoznawców) oraz nazwę jednostki zarządzającej lustrację
     b) określenie przedmiotu lustracji oraz okresu objętego lustracją
     c) w przypadku lustracji prowadzonej przez zespół lustratorów określenie zakresu ustaleń dokonanych przez poszczególnych członków zespołu
     d) imiona i nazwiska członków zarządu (głównego księgowego spółdzielni – jeżeli lustracja obejmowała sprawy finansowe i rachunkowość), od kiedy pełnią funkcję,
        ewentualne zmiany na tych stanowiskach, rejestracja tych zmian w Krajowym Rejestrze Sądowym. W miarę potrzeby należy również podać informacje,
        od których wyżej mowa w odniesieniu do kierowników lustrowanych komórek organizacyjnych
     e) informację o powiadomieniu rady nadzorczej o lustracji i ewentualnym zakresie udziału członków rady w lustracji

  2) ustalenia lustracji, a w szczególności dane dające podstawę do postawienia wniosków
o sposobie badania poszczególnych zagadnień i wykonaniu wniosków otrzymanych
w wyniku poprzedniej lustracji;

  3) informacje o stanie rozrachunków z tytułu należnych Krajowej Radzie Spółdzielczej składek, a także z tytułu składek członkowskich należnych związkowi rewizyjnemu, do którego spółdzielnia należy;

  4) integralną częścią protokołu lustracji spółdzielni: pełnej, częściowej, sprawdzającej jest protokół ze sprawdzenia sporządzonego rocznego sprawozdania finansowego spółdzielni w przypadku nie badania go obligatoryjnie corocznie w trybie określonym art. 64 ust. 1 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (tekst jednolity Dz.U. z 2009 r. nr 152, poz. 1223 z późn. zm.) - stanowiący załącznik Nr 1 do protokołu lustracji.

  5) informacje końcowe:

     a) wykaz załączników,

     b) data podpisania protokółu przez Zarząd,

     c) potwierdzenie odbioru protokółu.

2.Protokół lustracji sporządzony przez lustratora, wraz z dokumentacją z nim związaną, przed jego podpisaniem przez zarząd spółdzielni w trybie określonym w niniejszej Instrukcji, podlega kontroli przez zarządzającego lustrację pod względem formalnym, wypełnianiu warunków umowy między lustratorem a zarządzającym lustrację chyba, że branżowa instrukcja w sprawie lustracji organizacji spółdzielczych stanowi o tym inaczej.

§ 18

1. Badania lustracyjne i ich wyniki ujmowane są (zapisywane) w protokóle w postaci odpowiednio sformułowanych "ustaleń lustracyjnych". Przez ustalenia lustracyjne należy rozumieć zapis protokołu, stwierdzający czy stan faktyczny w zakresie badanej sprawy jest zgodny z zasadami legalności, rzetelności i gospodarności.
2. Ustalenia lustracji – opisuje się w protokole lustracji, który powinien zawierać fakty stwierdzone przez lustratora, stanowiące podstawę do oceny działalności lustrowanej spółdzielni w badanym zakresie, a w szczególności konkretne nieprawidłowości, z uwzględnieniem ich przyczyn i skutków, skali i tendencji tych nieprawidłowości oraz wskazanie osób odpowiedzialnych za ich powstanie.
3. Lustrator dokonuje ustaleń lustracji na podstawie dowodów. Do dowodów zalicza się w szczególności dokumenty i dowody rzeczowe, oględziny, opinie biegłych i rzeczoznawców, jak również pisemne wyjaśnienia i oświadczenia złożone przez organy i pracowników spółdzielni.
4. Dokumentami są w szczególności: księgi, kartoteki, rejestry, ewidencje, plany, wykazy, zestawienia i wydruki komputerowe, sprawozdania, dzienniki, protokoły, umowy, faktury, korespondencja, notatki służbowe.
5. Dowodami rzeczowymi są w szczególności wzory oraz próbki wyrobów, półfabrykatów, materiałów i surowców. Pobrane dowody rzeczowe powinny być udokumentowane protokołem i odbywać się w obecności osób upoważnionych przez zarząd lustrowanej jednostki.
6. Oświadczenia i wyjaśnienia złożone na piśmie do protokołu lustracji przez członków organów i pracowników spółdzielni, mają charakter pomocniczy i uzupełniający ustalenia lustracji wynikające z dokumentów i dowodów rzeczowych. Posługiwanie się nimi możliwe jest jedynie w przypadkach, w których brak jest innych dowodów.
7. W razie potrzeby lustrator dokonuje oględzin obiektów i urządzeń. Oględzin dokonuje się podczas obecności osoby upoważnionej lub komisji powołanej przez zarząd lustrowanej jednostki. Z oględzin sporządza się niezwłocznie protokół, który podpisuje lustrator, osoba obecna przy oględzinach albo członkowie komisji.
8. Lustrator zleca jednostce lustrowanej sporządzenie niezbędnych dla lustracji odpisów oraz wyciągów z dokumentów, jak również zestawień i obliczeń opartych na dokumentach.
9. Dokumenty i ich ewidencję lustrator sprawdza pod względem formalnym, rachunkowym i merytorycznym, a w szczególności bada ich legalność, kompletność i rzetelność sporządzenia.
10. Odpisy, wyciągi oraz kopie dokumentów sporządzane dla potrzeb lustracji poświadcza kierownik komórki organizacyjnej spółdzielni, w której dokument się znajduje. Zestawienia i obliczenia wynikające z dowodów i ksiąg rachunkowych poświadcza główny księgowy lub osoba wykonująca czynności księgowe.
11. W razie stwierdzenia nieprawidłowości, przyczyn i okoliczności ich powstania oraz ich skutków, a w szczególności spowodowania szkód i strat (również z tytułu nadzoru) należy pobrać od odpowiednich osób pisemne wyjaśnienia.
12. Lustrator powołuje się w protokole na:
    

    1) dowody rzeczowe,

    2) odpisy, wyciągi i kopie dokumentów (analizy ekonomiczne),

    3) protokoły sprawdzenia stanu składników majątkowych (gotówki, zapasów, itp.), oględzin,

    4) oświadczenia i wyjaśnienia złożone na piśmie,

     5) orzeczenia biegłych (rzeczoznawców).

13. Lustrator obowiązany jest podać w protokole lustracji zastosowaną metodę badań oraz cechy badanych dokumentów (nazwa, data, numer, pozycja księgowa, itp.). W przypadku badania wszystkich dowodów określonego rodzaju w danym okresie, wystarczy podać cechy pierwszego i ostatniego lub okres, za który je badano.

§ 19

1. Lustrator może wnioskować o komisyjne sprawdzenie stanu środków pieniężnych w kasie i innych składników majątkowych spółdzielni.
2. Sprawdzenie o którym mowa w ust. 1, odbywa się w obecności osoby odpowiedzialnej za sprawdzane składniki majątkowe, a w razie jej nieobecności – komisji powołanej przez zarząd.
3. Z czynności sprawdzenia stanu środków pieniężnych i innych składników majątkowych sporządza się protokół, który jest podpisywany przez:
   - osobę odpowiedzialną za dane składniki majątkowe
   - osoby obecne przy sprawdzaniu.

§ 20

1. Ustalenia lustracji należy formułować zwięźle i ujmować je w protokole w grupach tematycznych.
2. W protokole lustracji nie należy ujmować własnych ocen. Lustrator powinien podać uchybienia, jakie zostały usunięte w trakcie lustracji.
3. W razie stwierdzenia nieprawidłowości należy:
   

   1) określić na czym one polegają oraz podać ich rozmiary i częstotliwość ich występowania;

   2) wskazać konkretne fakty (przykłady), przyczyny i okoliczności ich powstania oraz ujemne skutki, a w szczególności rozmiary spowodowanych szkód i strat, a także wskazać osoby odpowiedzialne oraz współodpowiedzialne (również z tytułu braku nadzoru) za spowodowanie szkód i strat, pobrać od nich pisemne wyjaśnienia przyczyn i okoliczności ich powstania.

4. W toku czynności lustracyjnych lustrator może poinformować zarząd spółdzielni lustrowanej o stwierdzonych uchybieniach i nieprawidłowościach, wskazując równocześnie na celowość i możliwość niezwłocznego podjęcia środków zapobiegawczych i usprawniających. Dobór środków zapobiegawczych i usprawniających pozostawia się uznaniu zarządowi lustrowanej spółdzielni, spośród zgłaszanych przez lustratora propozycji i wniosków.

§ 21

1. W razie ujawnienia w toku czynności lustracyjnych czynów noszących znamiona przestępstwa ściganych z oskarżenia publicznego, lustrator obowiązany jest:
   

   1) zabezpieczyć dowody świadczące o uzasadnionym podejrzeniu popełnienia przestępstwa;

   2) opracować oddzielny protokół;

   3) powiadomić zarządzającego lustracją.

2. W celu podjęcia właściwego postępowania sporządzony protokół lustrator przedkłada radzie nadzorczej i zarządowi oraz zarządzającemu lustrację. Wniosek o ewentualne skierowanie sprawy do organów ścigania organ zarządzający lustrację przekazuje radzie nadzorczej, a gdy nieprawidłowości dotyczą zarówno członków rady nadzorczej, jak i zarządu – zarządzający lustrację powiadamia organy ścigania.
3. Zabezpieczenie dowodów następuje w sposób gwarantujący ich nienaruszalność przez przechowanie ich w lustrowanej spółdzielni w zabezpieczonym schowku lub pomieszczeniu, albo przez opieczętowanie i oddanie ich na przechowanie kierownikowi lub innemu pracownikowi lustrowanej spółdzielni za pokwitowaniem, które dołącza się do protokołu, o którym mowa w §sect; 17 Instrukcji.
4. Z czynności zabezpieczenia dowodów lustrator sporządza odrębny protokół załączając go do protokołu, o którym mowa w §sect; 17 Instrukcji.
5. W wyjątkowych i uzasadnionych sytuacjach zabezpieczenie dowodów może również nastąpić w drodze protokolarnego ich zabrania przez lustratora i dołączenia do protokołu, o którym mowa w §sect; 17 Instrukcji.
6. Protokół, o którym mowa w ust. 1 powinien zawierać:
   1) nazwę i adres spółdzielni oraz imię i nazwisko lustratora, który prowadził lustrację
   2) imię i nazwisko, stanowisko i adres osoby (osób) podejrzanych o popełnienie przestępstwa
   3) dokładny opis czynu posiadającego cechy uzasadniającego podejrzenia przestępstwa z naświetleniem okoliczności jego popełnienia
   4) wysokość szkody poniesionej przez spółdzielnię z podaniem sposobu, w jaki ją obliczono
   5) wskazanie dokumentów świadczących o uzasadnionym podejrzeniu popełnienia przestępstwa
   6) wskazanie przepisów, które zostały naruszone
   7) wskazanie załączników stanowiących wykaz dokumentów, odpisów i kserokopii
   8) podpisy zarządu, lustratora i innych osób uczestniczących w lustracji
7. W przypadku stwierdzenia, iż w spółdzielni okoliczności uzasadniających podejrzenie popełnienia przestępstwa bądź stwierdzenia, iż poniosła ona szkodę, lustrator jest obowiązany do przeprowadzenia badań i ustalenia czy zaistniała sytuacja jest:
   1) skutkiem działalności członków zarządu, rady nadzorczej lub innych osób pełniących funkcje kierownicze
   2)  związana z zaniechaniem realizacji obowiązków nadzoru i kontroli stwarzających okoliczności sprzyjające jej powstaniu.
8. W stosunku do osób winnych działania bądź zaniechania, o którym mowa w ust. 7, zarządzający lustrację, zależnie od okoliczności sprawy, powinien:
   1)  wystąpić do właściwych organów samorządowych o wyciągnięcie konsekwencji organizacyjnych, służbowych lub materialnych, zgodnie z postanowieniem art. 58 ustawy
   2)  w przypadku stwierdzenia zaniedbań w nadzorze bądź podejmowanych działaniach noszących znamiona przestępstw ze strony osób będących członkami organów samorządowych spółdzielni, a zmierzających do powstania bądź już zaistniałych szkód dla spółdzielni, podjąć czynności mające na celu wykorzystanie przepisów karnych określonych w ustawie.
9. Jeżeli w toku lustracji lustrator dokona ustaleń dotyczących postępowania osób nie będących członkami ani pracownikami spółdzielni, nasuwających podejrzenie popełnienia przestępstwa, powinien w trakcie lustracji sporządzić w tej sprawie informację lustracyjną zawierającą szczegółowy opis czynu noszącego znamiona przestępstwa i okoliczności jego popełnienia. Informację tę, niezwłocznie po jej sporządzeniu, lustrator przedkłada radzie nadzorczej i zarządowi spółdzielni oraz zarządzającemu lustrację celem podjęcia decyzji w sprawie przesłania powiadomienia o podejrzeniu dokonania przestępstwa właściwemu organowi ścigania.

§ 22

1. Protokół lustracyjny podpisują:
   

   1) lustrator;

   2) zarząd;

   3) likwidator gdy spółdzielnia jest w likwidacji.

2. Główny Księgowy i członkowie rady nadzorczej, którzy uczestniczyli wyłącznie w czynnościach udokumentowanych odrębnymi protokołami stanowiącymi załącznik do protokołu lustracji, podpisują tylko te załączniki.
3. Podpisy osób reprezentujących spółdzielnię powinny być złożone pod klauzulą: "Do stwierdzeń zawartych w protokóle lustracji zastrzeżeń nie wnosimy" lub "Do stwierdzeń zawartych w protokole lustracji wniesiemy zastrzeżenia w terminie 7 dni od daty otrzymania protokołu".
4. Jeżeli po zapoznaniu się z treścią sporządzonego protokołu, a przed jego podpisaniem przez zarząd, złożone zostaną umotywowane zastrzeżenia do konkretnych sformułowań i danych zawartych w protokole, lustrator jest obowiązany dodatkowo je zbadać i w uzasadnionych przypadkach dokonać stosownych zmian w treści protokołu.
5. 5.W sytuacjach, kiedy po dokonaniu uzupełniających badań lustracyjnych zarząd nadal odmawia podpisania protokołu z lustracji, protokół ten pod datą stwierdzającą zakończenie badań lustracyjnych podpisuje lustrator, a postępowanie polustracyjne zostaje wszczęte w trybie i na zasadach określonych niniejszą Instrukcją. O odmowie podpisania protokołu przez zarząd i jej przyczynach, lustrator zamieszcza w protokole stosowną informację.
6. 6.W przypadku kiedy lustrator dokonał uzupełniającego badania i zmian treści protokołu oraz przedstawił je zarządowi spółdzielni, a zarząd nadal odmawia podpisania protokołu z lustracji, lustrator informuje o możliwości wniesienia przez zarząd spółdzielni zastrzeżeń do protokołu lustracji do zarządzającego lustrację.Wniosek o zmianę treści ustaleń zawartych w protokole lustracji zarząd spółdzielni składa zarządzającemu lustrację w terminie 7 dni.
7. Wniosek, o którym mowa w ust. 6 powinien zawierać:
   

   1) powołanie się na treść ustaleń lustracyjnych, których zmiany wniosek dotyczy;

   2) wskazanie okoliczności, które zdaniem wnioskodawcy dają podstawę do uchylenia ustaleń zawartych w protokole lustracji;

   3) powołanie się na dowody świadczące o rozbieżności między ustaleniami lustracyjnymi, a stanem faktycznym.

8. Wszczęcie przez zarząd spółdzielni postępowania odwoławczego zawiesza do czasu jego zakończenia postępowanie polustracyjne określone niniejszą Instrukcją.
9. Zarządzający lustrację po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego lub sprawdzającego w ciągu 30 dni od daty otrzymania zastrzeżeń zarządu do stwierdzeń zawartych w protokole lustracji, wydaje decyzję uwzględniającą bądź nie uwzględniającą te zastrzeżenia. Decyzja ta jest ostateczna.
10. Zarząd spółdzielni po otrzymaniu protokołu lustracji powinien niezwłocznie podjąć we własnym zakresie środki do usunięcia udokumentowanych w protokole uchybień, zaniedbań i nieprawidłowości.
11. Protokół ma moc dokumentu urzędowego.
12. Zarząd obowiązany jest na żądanie członka spółdzielni udostępnić mu do wglądu protokół lustracji oraz syntezę i wnioski polustracyjne a także informację o ich realizacji.

§ 23

Fakt przeprowadzenia lustracji lustrator wpisuje do książki kontroli prowadzonej przez spółdzielnię.

 

III. Postępowanie polustracyjne

§ 24

Celem postępowania polustracyjnego jest:

        1) wyeliminowanie stwierdzonych nieprawidłowości;

        2) usprawnienie działalności spółdzielni;

        3) uniknięcie w przyszłości powtarzania się stwierdzonych błędów i niedociągnięć.

§ 25

1. Postępowanie polustracyjne obejmuje zorganizowanie po zakończeniu lustracji posiedzenia rady nadzorczej w celu przedstawienia wyników lustracji oraz wniosków polustracyjnych organu zarządzającego lustrację.
2. W posiedzeniu rady nadzorczej, na którym prezentowane przez lustratora są wyniki lustracji, uczestniczą członkowie zarządu i inne osoby zaproszone przez radę nadzorczą. W posiedzeniu uczestniczyć mogą również przedstawiciele związku rewizyjnego zarządzającego lustrację lub Krajowej Rady Spółdzielczej.
3. Omówienie, o którym mowa w ust. 2, powinno się odbyć na najbliższym posiedzeniu rady nadzorczej, nie później jednak niż 30 dni licząc od dnia zakończenia lustracji.
4. Posiedzenie rady nadzorczej (konferencja polustracyjna) powinno być przez spółdzielnię protokołowane.
5. Przeprowadzający lustrację spółdzielni, związek rewizyjny bądź Krajowa Rada Spółdzielcza obowiązane są, na podstawie protokołu lustracji, sporządzić i przekazać zarządowi i radzie nadzorczej zlustrowanej spółdzielni w terminie 30 dni od zakończenia badań lustracyjnych, syntezę ustaleń lustracji oraz wnioski polustracyjne.
6. Zarząd spółdzielni obowiązany jest zamieścić w porządku obrad najbliższego walnego zgromadzenia członków (Zebrania Przedstawicieli) informację o wnioskach wynikających z protokołu przeprowadzonej lustracji działalności spółdzielni. Wnioski z przeprowadzonej lustracji przedstawiane są przez radę nadzorczą.

§ 26

1. W uzasadnionych przypadkach zarząd i rada nadzorcza spółdzielni może wystąpić z wnioskiem o korektę treści przekazanych im przez podmiot przeprowadzający lustrację syntezy, ustaleń i wniosków polustracyjnych zawartych w wystąpieniu polustracyjnym.
2. Wniosek o zmianie treści syntezy ustaleń lub wniosków polustracyjnych wynikających z protokołu lustracji zarząd i rada nadzorcza spółdzielni składa zarządzającemu lustrację na piśmie w terminie 14 dni od daty otrzymania wystąpienia polustracyjnego.
3. Wniosek, o którym mowa w ust. 1 powinien zawierać:
   1) powołanie się na treść stwierdzeń lub wniosków polustracyjnych, których zmiany wniosek dotyczy
   2) wskazania okoliczności, które zdaniem wnioskodawcy dają podstawę do uchylenia stwierdzeń zawartych w syntezie ustaleń oraz zmianę wniosków polustracyjnych
   3) powołanie się na dowody świadczące o rozbieżności pomiędzy ustaleniami lustracyjnymi lub stanowiskiem zawartym w wystąpieniu polustracyjnym a stanem faktycznym.
4.  Zarządzający lustrację po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego lub sprawdzającego w terminie 30 dni od daty otrzymania wniosku wydaje stosowną decyzję, dokonując zmian i korekty treści oceny lub wniosków polustracyjnych bądź nie uwzględnia wniosku organów spółdzielni. Tryb i zasady postępowania wyjaśniającego lub sprawdzającego w zależności od okoliczności i charakteru sprawy określa organ zarządzający lustrację.

§ 27

Niniejsza Instrukcja ma zastosowanie do lustracji spółdzielni zarówno czynnych gospodarczo, jak i w likwidacji.

§ 28

1. Lustracje związków rewizyjnych i gospodarczych przeprowadza Krajowa Rada Spółdzielcza na mocy art. 257 ustawy i według zasad określonych w niniejszej Instrukcji. Lustracja jest odpłatna, a wycenę jej kosztów wykonuje Zespół Lustracji w oparciu o transparentne kryteria określone przez Zarząd KRS. Tematykę lustracji związków rewizyjnych i gospodarczych opracowuje Zespół Lustracji KRS, a zatwierdza Zarząd KRS. Lustrację związków rewizyjnych i gospodarczych przeprowadzają osoby posiadające uprawnienia lustracyjne, które w okresie ostatnich 5 lat nie były powiązane jakimikolwiek umowami z lustrowaną jednostką oraz nie były członkami organów statutowych tych związków.
2. Związki rewizyjne powinny corocznie dokonywać aktualizacji bazy danych prowadzonej przez KRS (najpóźniej do końca marca następnego roku), o której mowa w art. 241 ustawy.

Lustracja spółdzielcza, po dwudziestu latach przemian społeczno-gospodarczych, budzi niemałe emocje. Część środowisk politycznych uznaje ją za mało wiarygodną, wręcz koleżeńską i domaga się istotnych zmian. Propozycje zmierzają do odejścia od kontroli korporacyjnej i podporządkowania jej administracji państwowej. Nie brak również głosów przeciwnych lustracji w samym środowisku spółdzielczym. Głównym argumentem jest tu wprowadzony w ostatnim okresie obowiązek nie tylko udostępniania ale i publikowania większości informacji dotychczas dostępnych tylko dla określonych organów spółdzielni i stosownych służb.

Warto więc przypomnieć, że obowiązek poddawania się każdej spółdzielni lustracji raz na trzy lata wprowadziła już ustawa z października 1920 roku, uznawana za jedną z najlepszych regulacji spółdzielczych w ówczesnej Europie. Był to dobry początek wycofywania się państwa z bezpośredniej ingerencji w niezależne i autonomiczne podmioty jakimi były i pozostają spółdzielnie. Już wówczas uznano, że państwo nie jest w stanie wykonać lepiej tych funkcji niż samorządny, korporacyjny nadzór spółdzielczy. Państwo zachowało jednak możliwość oddziaływania na spółdzielnie poprzez Radę Spółdzielczą, która miała ówczesnym czasie charakter państwowo-spółdzielczy.

Niestety proces ten został poważnie zakłócony w okresie Polski Ludowej, kiedy to lustracja stanowiła jeden z instrumentów władczego oddziaływania na spółdzielnie. Zawracanie na tę drogę w warunkach gospodarki rynkowej i postępującego procesu demokratyzacji życia społeczno-gospodarczego jak się wydaje, nie jest dobrym pomysłem. Jednocześnie coraz większa złożoność procesów gospodarczych ogranicza zdolność większości członków do samodzielnego sprawowania funkcji kontrolnych we własnej spółdzielni. Z tego względu konieczność funkcjonowania profesjonalnego, wiarygodnego systemu kontroli działającego w imieniu i na użytek członków jest niezbędna. Odnoszą się do tych kwestii dwie z siedmiu międzynarodowych zasad spółdzielczych, których treść warto tu przypomnieć.

Zasada druga

Spółdzielnie są demokratycznymi organizacjami kontrolowanymi przez swoich członków, którzy aktywnie uczestniczą w określaniu ich polityki i podejmowaniu decyzji. Mężczyźni i kobiety pełniący funkcje przedstawicielskie z wyboru są odpowiedzialni wobec członków. W spółdzielniach szczebla podstawowego członkowie mają równe prawa głosu (jeden członek – jeden głos), zaś spółdzielnie innych szczebli również zorganizowane są w sposób demokratyczny.

Zasada czwarta

Spółdzielnie są autonomicznymi organizacjami wzajemnej pomocy kontrolowanymi przez swoich członków. Jeżeli zawierają porozumienia z innymi organizacjami, włączając w to rządy, lub pozyskują swój kapitał z zewnętrznych źródeł, to czynią to tylko na warunkach zapewniających demokratyczną kontrolę przez swoich członków oraz zachowanie swojej spółdzielczej autonomii.

Zgodnie z obowiązującym ustawodawstwem Krajowa Rada Spółdzielcza wraz ze Związkami Rewizyjnymi, poprzez system lustracji stoi na straży przestrzegania zarówno prawa jak i zasad i wartości spółdzielczych. Spółdzielnie są swego rodzaju organizacjami zaufania społecznego. To specyficzna forma aktywności społeczno-zawodowej ludzi, będąca piękną ale także bardzo użyteczną ideą. Spółdzielczość więc, jak każda idea wymaga wspierania ale także dbałości o to aby nie ulegała zniekształceniu.

Lustracja spółdzielcza stanowi zorganizowaną formę kontroli działalności spółdzielni przez jej członków. Działa w imieniu i na rzecz interesów członków. Tak jak nadzór finansowy stoi na straży bezpieczeństwa naszych depozytów tak lustracja strzeże interesów członków spółdzielni. Bada zgodność funkcjonowania spółdzielni z jej celami statutowymi, przestrzeganie prawa spółdzielczego, norm statutowych oraz respektowanie międzynarodowych zasad spółdzielczych. Lustracja bada też wypełnianie swoich obowiązków przez organy przedstawicielskie,  przestrzeganie praw członków a nade wszystko efektywność wykorzystania posiadanego majątku i właściwy nad nim nadzór.

To bardzo ważne i odpowiedzialne zadanie. Jego prawidłowa realizacja w dużym stopniu decyduje o postrzeganiu spółdzielni zarówno przez jej członków jak i otoczenie zewnętrzne. Ma znaczący wpływ na wizerunek spółdzielni w opinii społecznej. Tak ważne zadanie może być właściwie wykonane tylko przez dobrze przygotowaną kadrę lustratorów. Stąd Krajowa Rada Spółdzielcza systematycznie podnosi kryteria uzyskania uprawnień lustracyjnych. Odnoszą się one zarówno do poziomu wykształcenia, cech osobowych jak i wymogów etyczno-moralnych. Od 2006 roku obowiązuje również system uzupełniania wiedzy przez osoby wykonujące zawód lustratora.