Materiały dotyczące VI Kongresu Spółdzielczości
Uchwała nr 22/2015
w sprawie zwołania VI Kongresu Spółdzielczości - Pobierz
Uchwała nr 1
na VI Kongres Spółdzielczościw sprawie zatwierdzenia zasad, trybu wyboru oraz liczby delegatów - Pobierz
Uchwała nr 2
w sprawie ustalenia wysokości opłaty kongresowej - Pobierz
Uchwała nr 13
w sprawie udzielenia pełnomocnictwa związkom spółdzielczym do realizacji zadań
związanych z przeprowadzeniem wyboru delegatów na VI Kongres Spółdzielczości
i z pracami przygotowawczymi do VI Kongresu Spółdzielczości - Pobierz
Ankieta przedstawiciela na Zjazd Przedkongresowy - Pobierz
Tezy Programowe na VI Kongres Spółdzielczości
1. W roku 2016 przypada 200 rocznica powstania pierwszej spółdzielni na ziemiach polskich – Hrubieszowskiego Towarzystwa Rolniczego dla Ratowania się Wspólnie w Nieszczęściach, założonego przez ks. Stanisława Staszica, Męża Stanu i niezwykłego człowieka, o wszechstronnej interdyscyplinarnej wiedzy i umiejętnościach jej praktycznego zastosowania w bardzo wielu dziedzinach. Towarzystwo to było przedsięwzięciem ustrojowym w warunkach upadającego feudalizmu, polegającym na oryginalnym połączeniu w skali gminnej samorządu terytorialnego z klasyczną spółdzielnią wielobranżową. Na podobnych zasadach opiera się powstały w pierwszej połowie XX wieku hiszpański Mondragon z kraju Basków, który skutecznie radzi sobie w skali globalnej w konfrontacji z wielkimi korporacjami. Pozycja klasycznej spółdzielczości, mimo znacznego wsparcia państwa jak. np. we Francji, czy Włoszech, jest jednak słabsza wobec sfery korporacji kapitałowych.
Spółdzielczość od początku swego powstania akcentowała swoją odmienność od podmiotów komercyjnych kierując się własnym systemem zasad i wartości. Wywodzą się one z tradycji Pionierów Roczdelskich, którzy tworząc swoją spółdzielnię uznawaną za pierwszą w świecie ustalili jej reguły postępowania. Dorobek historyczny w zakresie formułowania kolejnych zasad spółdzielczych spożytkowany został podczas XXXI Kongresu Międzynarodowego Związku Spółdzielczego w Manchesterze w 1995 roku w postaci przyjęcia szerszego dokumentu pod nazwą „Deklaracja Spółdzielczej Tożsamości”. Zawiera ona oprócz „Zasad” definicję oraz wartości spółdzielcze. Pomimo, że dokument ten stał się elementem międzynarodowego prawa spółdzielczego, to jednak w Polsce jest wciąż niewystarczająco znany, a nadanie mu formy obowiązującego napotyka ciągle na różne problemy. Tymczasem to zasady spółdzielcze stanowią o odmienności systemu spółdzielczego, jego istocie i specyfice. Wiele spółdzielni w swej działalności kieruje się tymi zasadami, wiele niestety nie zawsze o nich pamięta.
Warto więc zastanowić się nad tym czym są, a czym powinny być w naszych spółdzielniach wartości i zasady spółdzielcze. Czy ich stosowanie w praktyce napotyka trudności, a jeśli tak to jakie i dlaczego? Czy jesteśmy zgodni co do ich ważności i konieczności stosowania? Czy konieczność ich stosowania powinna być zapisana w polskim Prawie Spółdzielczym ?
2. W obecnych uwarunkowaniach kryzysu kapitalizmu i postępującego rozkładu cywilizacji Zachodu, Hrubieszowskie Towarzystwo Rolnicze, jako nowatorskie przedsięwzięcie sprzed 2 wieków moż stanowić ważną drogę rozwiązań narastających problemów społecznych w duchu współpracy, solidarności, samopomocy i odpowiedzialności za wspólnotę lokalną i narodową.
3. Tradycja spółdzielcza w Polsce posiada trwałą wartość. Blisko 300 spółdzielni różnych branż funkcjonuje nieprzerwanie od ponad 100 lat. Na ile ta piękna i użyteczna tradycja może wyznaczać kierunki rozwoju współczesnego ruchu spółdzielczego ? Inaczej mówiąc, na ile może być użyteczna współcześnie, a jeśli tak, to w jaki sposób wykorzystać ją lepiej dla promowania spółdzielczej idei ?
4. Po 27 latach transformacji w Polsce, najbardziej uprzywilejowane są wielkie zagraniczne korporacje, a najbardziej dyskryminowane są gospodarcze i społeczne przedsięwzięcia wspólnotowe małych i średnich przedsiębiorstw o polskim kapitale. W związku z tym stajemy przed wyzwaniem i koniecznością tworzenia sieci produkcyjnych, handlowych i finansowych w oparciu o polskie podmioty gospodarcze. Do tego celu niezbędna jest współpraca pomiędzy Spółdzielniami różnych branż, branżami spółdzielczymi i samorządami terytorialnymi różnych szczebli, w celu integracji polskich podmiotów gospodarczych i polsko-kapitałowych podmiotów gospodarczych o różnych formach własności , w obronie rodzimej przedsiębiorczości. Jest to niezwykle ważne wyzwanie w czasach globalnych, szybkich zmian ekonomicznych, gospodarczych, społecznych i politycznych.
5. Rozwój globalizacji to jednocześnie upowszechnienie różnorodnych zjawisk patologicznych. Pozbawiona hamulców globalna komercja prowadzi do osłabienia humanizmu i wartości kulturowych, niszczy więzi społeczne, a także stanowi poważne zagrożenie ekologiczne. W rezultacie zagrożenia polityczne i społeczne stają się nie tylko zauważalne, ale coraz bardziej odczuwalne przez ludzi. Ludzie są co prawda wolni, ale duża część z nich pozbawiona środków, z tej wolności korzystać nie może.
6. VI Kongres Polskiej Spółdzielczości, jako najwyższy organ samorządu spółdzielczego, winien podsumować i ocenić dotychczasowy dorobek naszego ruchu, określić jego najważniejsze problemy i dylematy przed jakimi stoi i zarysować perspektywy jego rozwoju na najbliższe lata. Dane GUS dotyczące całej spółdzielczości, w tym poszczególnych branż, za lata 2011-2014, dowodzą stopniowego zmniejszania się potencjału spółdzielczości i ustępowania obszarów rynku, głównie na rzecz globalnych ponadnarodowych korporacji.
7. Spółdzielczość w dużym stopniu sprowadzona została przez elity do „czystego” biznesu komercyjnego, co stoi w sprzeczności z jej istotą i zasadami. Utrzymanie tego kierunku myślenia powoduje nieodwracalne, negatywne konsekwencje. Powoli stajemy się bowiem społeczeństwem dwubiegunowym. Z jednej strony wąska grupa właścicieli majątku, z drugiej zaś najemna siła robocza, na którą często maleje zapotrzebowanie. Stoi to w sprzeczności z deklarowanym programem budowy społeczeństwa obywatelskiego i rzeczywistej demokracji. Polityka Państwa powinna tworzyć warunki dla zawodowej i społecznej aktywności dla większości obywateli, a nie tylko dla nielicznych. Wyrwanie się z marazmu niemożności i wskazanie nowatorskich kierunków zmian w warunkach: szybko zmieniającej się rzeczywistości gospodarczej, rosnącego bezrobocia, wykluczenia społecznego, biedy i bezdomności w naszym kraju, jest imperatywem dla spółdzielców, spółdzielczości i środowisk lokalnych.
8. Spółdzielczość choć ze znacznie zmniejszonym potencjałem, obroniła się, mimo wielu prób jej rozbicia, zniszczenia lub przekształcenia w podmioty komercyjne, a następnie przejęcia, tak jak przedsiębiorstw państwowych, przez globalne korporacje. Zawdzięcza to swoim członkom, pracownikom i większości zarządów. Także w ostatnich latach podejmowano próby jej przekształcenia w spółki kapitałowe, a spółdzielni mieszkaniowych - we wspólnoty mieszkaniowe. Dość skuteczna dotychczasowa obrona nie powinna jednak powodować zaniechań w celu usunięcia mankamentów w jej funkcjonowaniu. Pojawiające się zagrożenia w połączeniu z coraz większą pauperyzacją polskiego społeczeństwa wymagają nowych, lepiej zorganizowanych form i sposobów obrony oraz nacisku na władze polityczne i państwowe. Spółdzielcy, w tym zarządy spółdzielni muszą nabyć większych umiejętności solidarnego działania, nie tylko w ramach podmiotu spółdzielczego, ale także w ramach całej spółdzielczości, która liczy 8 milionów członków. W tym celu niezbędne jest stworzenie centralnego funduszu rozwoju i promocji oraz zintegrowanych działań branż spółdzielczych, na który płaciłyby obowiązkową składkę naliczaną od przychodu wszystkie spółdzielnie.
Ważna są jednak odpowiedzi na następujące pytania. Czy spółdzielcy sami chcą takie działania podjąć ?. Czy mają ambicje zajmować się czymś więcej niż zwykłym biznesem? Czy chcą być rzeczywistymi współgospodarzami swojej małej spółdzielczej ojczyzny - własnego kraju, uczestniczyć w życiu społeczno-gospodarczym, kształtować rzeczywistość, rozwijać swoją osobowość?
9. Dziś coraz powszechniej przyznaje się w świecie, że spółdzielczość stanowi jeden ze współczesnych paradygmatów rozwoju gospodarczego i nie tylko dlatego, że jest częścią biznesu. Stanowi ona niezbędny komponent społeczeństwa obywatelskiego, przyczyniając się do budowy państwa bardziej przyjaznego dla ludzi. Stwarza szanse aktywności społecznej i zawodowej dla wielu ludzi, daje większe poczucie bezpieczeństwa i stabilizacji oraz możliwość uczestniczenia w procesie gospodarowania. Zasady zaś i wartości jakimi kierują się spółdzielnie są praktycznie tożsame z wartościami będącymi podstawą budowania społeczeństwa obywatelskiego. Niestety tej świadomości brakuje u wielu polskich polityków, naukowców , dziennikarzy , prawników, ekonomistów. Powinniśmy więc dążyć do tego, aby rozumienie istoty, roli i znaczenia systemu spółdzielczego przez władze publiczne stawało się lepsze. Aby przekonanie o niezbędności spółdzielczości, jako odrębnego systemu gospodarczego w budowie trwałego rozwoju, lepiej urządzonego państwa było bardziej powszechne. Powinny temu służyć wzmocnione działania promocyjne, które powinna podjąć spółdzielczość, w celu dotarcia do opinii społecznej z walorami i znaczeniem tego systemu.
10. Wspólnotowa, zbiorowa przedsiębiorczość stanowi ogromną wartość w budowie demokratycznego, obywatelskiego państwa, ale wymaga przygotowania świadomościowego oraz uznawania jej i promowania przez Państwo. Dziś spółdzielczość samodzielnie nie jest w stanie podołać temu zadaniu. Niezbędne są programy marketingowych kampanii społecznych - wspierane przez państwo. Leży to w dobrze pojętym interesie społecznym.
