Informacja dotycząca kompetencji Krajowej Rady Spółdzielczej

w zakresie zatwierdzania sprawozdań finansowych spółdzielni w stanie likwidacji

 

Zgodnie z treścią ustawy Prawo spółdzielcze spółdzielnie funkcjonują w powszechnym obrocie gospodarczym w oparciu o przepisy tej ustawy, zarejestrowanego statutu oraz innych ustaw. Oznacza to, że część obowiązków nałożonych na spółdzielnie może wynikać z innych aktów posiadających rangę ustawy. W tym kontekście ważnym przepisem jest ustawa o rachunkowości, w tym m.in. art. 69 ust. 1, zgodnie z którym kierownik jednostki składa we właściwym rejestrze sądowym roczne sprawozdanie finansowe, sprawozdanie z badania, jeżeli podlegało ono badaniu, odpis uchwały bądź postanowienia organu zatwierdzającego o zatwierdzeniu rocznego sprawozdania finansowego i podziale zysku lub pokryciu straty, a w przypadku jednostek, o których mowa w art. 49 ust. 1 ustawy o rachunkowości - także sprawozdanie z działalności - w ciągu 15 dni od dnia zatwierdzenia rocznego sprawozdania finansowego. W tej kwestii należy także podkreślić, że zgodnie z art. 38 § 1 pkt 2 ustawy Prawo spółdzielcze, zatwierdzanie sprawozdań finansowych należy do wyłącznej właściwości walnego zgromadzenia. Zatem gdy Spółdzielnia znajduje się w likwidacji i nie ma możliwości zwołania Walnego Zgromadzenia zdolnego do podejmowania uchwał zgodnie z wymogami ustawy oraz statutu, spełnienie obowiązku wynikającego z w/w przepisów staje się niemożliwe. W tym przypadku ma zastosowanie  art. 119 § 3 oraz 126 § 2 ustawy Prawo spółdzielcze, który kompetencje te przyznaje związkowi rewizyjnemu zrzeszającemu spółdzielnię w likwidacji, a w stosunku do spółdzielni niezrzeszonych – Krajowej Radzie  Spółdzielczej w związku z art. 259 § 3 tej ustawy.

Ponieważ do Krajowej Rady Spółdzielczej kierowane są wnioski o zatwierdzanie sprawozdań finansowych przez Spółdzielnie znajdujące się w stanie likwidacji poniżej zamieszczamy informację dotyczące właściwej interpretacji art. 119 § 3 oraz 126 § 1 i  § 2 ustawy Prawo spółdzielcze.

Jak stanowi art. 119 § 3 Prawa spółdzielczego „Jeżeli zwołanie walnego zgromadzenia lub rady spółdzielni napotyka poważne trudności, związek rewizyjny, w którym spółdzielnia jest zrzeszona, może upoważnić likwidatora do dokonania czynności określonego rodzaju, które wymagają uchwały walnego zgromadzenia lub rady spółdzielni”. Przepis ten umożliwia zatem udzielenie likwidatorowi jedynie „upoważnienia” do dokonania czynności określonego rodzaju, którą m.in może być zatwierdzenie sprawozdania finansowego Spółdzielni za dany okres sprawozdawczy.  Natomiast art. 126 § 1 i § 2 ustawy Prawo spółdzielcze brzmi: „Po zakończeniu likwidacji likwidator przedstawia walnemu zgromadzeniu do zatwierdzenia sprawozdanie finansowe na dzień zakończenia likwidacji. Jeżeli zwołanie walnego zgromadzenia napotyka poważne trudności, likwidator przedstawia sprawozdanie finansowe do zatwierdzenia związkowi rewizyjnemu, w którym spółdzielnia jest zrzeszona” Przepis ten daje więc Krajowej Radzie Spółdzielczej upoważnienie do „zatwierdzenia” sprawozdania finansowego Spółdzielni, jeżeli zostało ono sporządzone na koniec procesu likwidacji.

W konsekwencji, w przypadku wystąpienia do Krajowej Rady Spółdzielczej z wnioskiem w sprawie zatwierdzania sprawozdania finansowego należy przede wszystkim jednoznacznie wskazywać, czy chodzi o dokument sporządzony na dzień zakończenia likwidacji, czy też jest to sprawozdanie finansowe za okres sprawozdawczy w okresie likwidacji np. za dany rok obrotowy. Pismo - wniosek o podjęcie działania na podstawie art. 119 § 3 lub 126 § 2 ustawy Prawo spółdzielcze powinno zawierać uzasadnienie wskazujące, że spółdzielnia spełnia przesłanki wymienione w tych przepisach. Dodatkowo integralnym załącznikiem pisma musi być kompletne sprawozdanie finansowe sporządzone zgodnie z wymogami ustawy o rachunkowości tj. musi składać się z bilansu, rachunku zysków i strat oraz informacji dodatkowej, obejmującej wprowadzenie do sprawozdania finansowego oraz dodatkowe informacje i objaśnienia sporządzone w formacie e-sprawozdania tj. w strukturze logicznej (JPK) oraz formacie udostępnianym w Biuletynie Informacji Publicznej Ministerstwa Finansów oraz podpisane kwalifikowanym e-podpisem lub podpisem ePUAP przez osobę sporządzającą sprawozdanie finansowe i likwidatora jako kierownika jednostki. Dopuszczalność ewentualnego podjęcia uchwały w przedmiotowej sprawie przez Zarząd Krajowej Rady Spółdzielczej uzależniona jest zawsze od przedłożenia przez zainteresowanych kompletnej dokumentacji spełniającej wymagania wymienione w ustawie o rachunkowości i niniejszej informacji.

 

Uchwała nr 23/2022 Zgromadzenia Ogólnego Krajowej Rady Spółdzielczej z dnia 1 lipca 2022 r. w sprawie przyjęcia Kodeksu Etyki Lustratora - PRZEJDŹ (.pdf)

Załącznik nr 1 do uchwały nr 23/2022 ZO KRS z dnia 1 lipca 2022 r. - Kodeks Etyki Lustratora - PRZEJDŹ (.pdf)

---

  

KODEKS ETYKI LUSTRATORA

 

CELE KODEKSU

 

Kodeks stanowi zestawienie zasad postępowań, wartości i norm zachowań, którymi powinien kierować się Lustrator[1] w trakcie wykonywania badania lustracyjnego w jednostce kontrolowanej (spółdzielni) na podstawie przepisów ustawy - Prawo spółdzielcze[2]. Lustrator powinien wykonywać swoje zadania w sposób wysoce etyczny i profesjonalny, przy poszanowaniu interesu spółdzielni i jej członków oraz systemu prawnego, uwzględniając postanowienia niniejszego Kodeksu Etyki Lustratora.

Niniejszy Kodeks obowiązuje wszystkich Lustratorów posiadających uprawnienia Krajowej Rady Spółdzielczej.

 

ZASADY ETYKI LUSTRATORA

 

Podstawowymi zasadami, którymi powinni kierować się Lustratorzy są:

1. RZETELNOŚĆ I UCZCIWOŚĆ.

2. OBIEKTYWIZM, BEZSTRONNOŚĆ I NIEZALEŻNOŚĆ.

3. KOMPETENCJE I STARANNOŚĆ.

4. ZACHOWANIE TAJEMNICY.

5. PROFESJONALIZM.

 

1. Rzetelność i uczciwość.

Lustratora obowiązuje rzetelność i uczciwość. Oznacza to, że na wszystkich etapach badania lustracyjnego powinien pracować rzetelnie, uczciwie i odpowiedzialnie, dążąc do uzyskania jak najlepszych rezultatów swojej pracy, w szczególności przez:

- uzyskanie rzetelnej wiedzy o przedmiocie, celach i obszarze badania lustracyjnego,

- sumienne, terminowe oraz wnikliwe i rozważne wypełnianie czynności w ramach przeprowadzania badania lustracyjnego,

- pełne i uczciwe przedstawianie wyników kontroli lustracji oraz ich rzetelne dokumentowanie,

- ochrona interesów spółdzielni oraz jej członków.

1.1. Lustrator ma obowiązek przestrzegać prawa i zasad postępowania określonych w Trybie i Zasadach Lustracji Organizacji Spółdzielczych[3] oraz w Trybie i Zasadach Przeprowadzania Lustracji w Spółdzielniach Bankowych i Związkach Banków Spółdzielczych[4].

1.2. Lustrator podczas badania lustracyjnego nie ulega naciskom, nie przyjmuje żadnych zobowiązań, nie podejmuje żadnych prac kolidujących z przeprowadzanym badaniem lustracyjnym.

 

2. Obiektywizm, bezstronność i niezależność.

2.1. Lustratora obowiązuje obiektywizm, bezstronność i niezależność. Oznacza to, że jego postępowanie powinno być obiektywne i bezstronne w gromadzeniu faktów i analizowaniu informacji o jednostce kontrolowanej. Niezależność lustratora polega na tym, że w trakcie wykonywania swoich czynności lustrator jest niezależny, samodzielny, kieruje się wyłącznie przepisami prawa, Trybem i Zasadami Lustracji Organizacji Spółdzielczych, Trybem i Zasadami Przeprowadzania Lustracji w Spółdzielniach Bankowych i Związkach Banków Spółdzielczych oraz zasadami etyki.

2.2. Lustrator powinien zachować pełną niezależność, tj. postępować w sposób wolny od uprzedzeń i nie ulegać naciskom oraz wpływom innych osób.

2.3. Lustrator nie może brać udziału w jakiejkolwiek działalności, która mogłaby mieć wpływ na jego niezależność i obiektywizm, a w konsekwencji na niezależność i obiektywizm lustracji.

2.4. Przy formułowaniu protokołu, lustrator kieruje się stwierdzonymi faktami przedstawiając obiektywnie wszystkie stwierdzone w toku prowadzonej lustracji okoliczności.

2.5. Lustrator nie może przyjmować żadnych korzyści od jednostki kontrolowanej, jej przedstawicieli, lub innych zainteresowanych osób oraz unikać zaciągania jakichkolwiek zobowiązań, które mogłyby mieć wpływ na jego stronniczość.

 

3. Kompetencje i staranność.

3.1. Lustrator powinien wykonywać swoje czynności w sposób staranny i kompetentny zgodnie z przepisami prawa oraz trybem i zasadami przeprowadzania lustracji oraz dokumentowania jej ustaleń, określonymi w Trybie i Zasadach Lustracji Organizacji Spółdzielczych oraz w Trybie i Zasadach Przeprowadzania Lustracji w Spółdzielniach Bankowych i Związkach Banków Spółdzielczych.

3.2. Lustrator powinien stale doskonalić swoje kwalifikacje w tym w szczególności poprzez uczestniczenie w szkoleniach organizowanych przez Krajową Radę Spółdzielczą lub związek rewizyjny w zakresie przepisów prawa związanych z działalnością spółdzielni.

3.3.  Lustrator wykonując swoje zadania powinien dbać o jak najwyższą jakość merytoryczną  dokonanych ustaleń w ramach przeprowadzanej lustracji.

 

4. Zachowanie tajemnicy.

4.1. Lustrator jest zobowiązany zachować w tajemnicy informacje o działalności spółdzielni uzyskane w ramach przeprowadzonego badania lustracyjnego, za wyjątkiem sytuacji określonych w ustawie - Prawo spółdzielcze[5].

4.2. Obowiązek zachowania tajemnicy informacji o działalności spółdzielni nie jest ograniczony w czasie.

4.3. Lustrator nie może wykorzystywać lub ujawniać uzyskanych informacji o spółdzielni w celu osiągnięcia korzyści osobistych lub w jakikolwiek inny sposób niezgodny z prawem, bądź szkodliwy dla działalności spółdzielni. 

4.4. Lustrator powinien zachować należytą ostrożność przy korzystaniu z informacji w ramach przeprowadzonej lustracji i chronić je przed nieuprawnionym ujawnieniem.

 

5. Profesjonalizm

Lustrator powinien wykonywać swoje zadania profesjonalnie i godnie w każdych okolicznościach, przestrzegając i przyczyniając się do wypełniania ustawowych celów lustracji oraz trybu i zasad przeprowadzania lustracji określonych w Trybie i Zasadach Lustracji Organizacji Spółdzielczych, Trybie i Zasadach Przeprowadzania Lustracji w Spółdzielniach Bankowych i Związkach Banków Spółdzielczych, oraz Kodeksu Etyki.

Lustrator dąży do pełnej znajomości aktów prawnych niezbędnych do realizacji przeprowadzania badania lustracyjnego. Jasno i klarownie przedstawia w protokole lustracji oraz w projekcie wystąpienia polustracyjnego ustalenia lustracji.

Lustrator powinien działać w sposób utrwalający dobrą opinię o lustracji, przyczyniając się do jej utrzymania i doskonalenia.

 

ODPOWIEDZIALNOŚĆ LUSTRATORA

 

Lustrator odpowiada za efekty swojej pracy przed podmiotem zarządzającym lustrację, w tym w szczególności za ustalenia przedstawione w protokole oraz przygotowany projekt wystąpienia polustracyjnego wraz z wnioskami dla zarządzającego lustrację. Wszelkie działania w tym również w ramach instruktażu, a w szczególności rodzące skutki finansowe dla spółdzielni oraz jej członków, muszą być podejmowane z pełną świadomością konsekwencji, jakie przyniosą lub mogą przynieść. Lustrator jest zobowiązany do działania zgodnie z prawem oraz zachowania w tajemnicy wiadomości o działalności spółdzielni uzyskanej w ramach lustracji. Konsekwencją nie przestrzegania niniejszych zasad jest pozbawienie przez Krajową Radę Spółdzielczą uprawnień lustratora[6] oraz odpowiedzialność cywilna wynikająca z przepisów prawa.

 

 

 

[1] Osoby posiadające uprawnienia lustracyjne nadane przez Krajową Radę Spółdzielczą.

[2] Art. 91 ustawy - Prawo spółdzielcze.

[3] Tryb i Zasady Lustracji Organizacji Spółdzielczych, uchwalony uchwałą nr 10/2020 Zgromadzenia Ogólnego Krajowej Rady Spółdzielczej z dnia 01.07.2020 r.

[4] Tryb i Zasady Przeprowadzania Lustracji w Spółdzielniach Bankowych i Związkach Banków Spółdzielczych, uchwalony uchwałą nr 26/2021 Zgromadzenia Ogólnego Krajowej Rady Spółdzielczej z dnia 14.10.2021 r.

[5] Art. 91 § 5 zd. 2 ustawy - Prawo spółdzielcze.

[6] Art. 91 § 5 ustawy - Prawo spółdzielcze.

Uchwała nr 12/2025 ZO KRS z dnia 27 marca 2025 r. w sprawie: kryteriów kwalifikacyjnych lustratorów, szkolenia lustratorów oraz nadawania i pozbawiania uprawnień lustratora - przejdź (PDF)

treść