Międzynarodowa Konferencja nt. wsparcia spółdzielni rolniczych w latach 2014-2020
7 października 2015 r.
7 października br. Krajowa Rada Spółdzielcza, wspólnie z Głównym Komitetem Spółdzielczości Rolniczej w UE (COGECA) i Cooperatives Europe, zorganizowała konferencję pod hasłem Środki wsparcia dla organizacji producentów w ramach nowej wspólnej polityki rolnej: Możliwości spółdzielni rolniczych. Konferencja odbyła się w gmachu Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, które wraz z Agencją Rynku Rolnego wspierało jej realizację. Zapraszamy do zapoznania się z bliższymi informacjami.
W połowie 2015 r. europejska organizacja spółdzielcza Cooperatives Europe oraz Główny Komitet Spółdzielczości Rolniczej w UE - COGECA, wystąpiły z inicjatywą by wspólnie ze swoimi członkami z poszczególnych krajów Europy Środkowo-Wschodniej, przygotować w tych krajach międzynarodowe konferencje mające przybliżyć zainteresowanym osobom funkcjonowanie spółdzielczości rolniczej w państwach „starej” Unii oraz nowe możliwości, jakie daje zorganizowanym rolnikom i spółdzielniom zreformowana Wspólna Polityka Rolna na lata 2014-2020. Z Polski do współorganizacji takich konferencji zaproszono Krajową Radę Spółdzielczą jako członka Cooperatives Europe (Europejskiego Oddziału Międzynarodowego Związku Spółdzielczego) oraz Krajowy Związek Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych jako członka COGECA.
Głównym organizatorem konferencji była Krajowa Rada Spółdzielcza. KRS skorzystała ze wsparcia i gościnności MRiRW, które udostępniło reprezentacyjną salę „Wzorcowni” w ministerialnym gmachu oraz zapewniło tłumaczenie.
W konferencji uczestniczyli przedstawiciele wszystkich branż spółdzielni rolniczych, związków spółdzielczych, grup i organizacji producentów różnych branż produkcji rolnej i ich związków, Sejmu i Senatu RP, MRiRW, Urzędów Marszałkowskich, Agencji Rządowych, Izb Rolniczych, Ośrodków Doradztwa Rolniczego, doradcy ds. spółdzielczości i grup producentów rolnych, przedstawiciele mediów. Łącznie w konferencji wzięło udział 130 osób. Sejmową Komisję Rolnictwa i Rozwoju Wsi reprezentował jej wiceprzewodniczący Poseł Mirosław Maliszewski, natomiast Senacką Komisję Rolnictwa i Rozwoju Wsi reprezentował przewodniczący Komisji Senator Jerzy Chróścikowski.
Konferencję otworzył prezes Zarządu KRS Alfred Domagalski, który przywitał uczestników konferencji oraz podziękował przedstawicielom Cooperatives Europe i COGECA za tę cenną inicjatywę. W swoim wystąpieniu prezes KRS podkreślił pilną potrzebę upowszechnienia wiedzy nt. ważnej roli jaką pełnią spółdzielnie rolnicze i możliwości ich wspierania ze środków UE. Spółdzielnie bowiem zapewniają rolnikom większą stabilizację działania na rynku, pozwalają wypełnić wymogi jakie stawia rynek jego uczestnikom oraz uzyskiwać część wartości dodanej na etapie sprzedaży, konfekcjonowania czy przetwarzania produktów rolnych. Działając w warunkach jednolitego rynku europejskiego, a w praktyce rynku globalnego, jest to konieczne dla uzyskiwania dochodowej produkcji rolnej. Niestety, piękna i użyteczna idea spółdzielcza została zniekształcona w okresie gospodarki planowej, niemniej tradycja wspólnotowego, solidarnego działania rolników była zawsze żywa.
Cooperatives Europe reprezentował dyrektor Klaus Niederländer, który zabierając głos, przywitał wszystkich obecnych oraz podkreślił, że postęp społeczny i swoboda członkowstwa pozwoliły przetrwać spółdzielniom europejskim już 200 lat. Przypomniał, że obecnie co piąty Europejczyk jest członkiem jakiejś spółdzielni. Stwierdził, że potrzebne jest tworzenie polityki wsparcia ze środków unijnych, umożliwiającej odpowiednie finansowanie spółdzielni rolniczych, w tym na rozwój inwestycji.
W części powitalnej głos zabrał również prezes Zarządu KZRKiOR Władysław Serafin, jako członek COGECA, który nawoływał do przyjęcia w Polsce rozwiązań z innych krajów, w których rolnicy są zorganizowani w spółdzielnie rolnicze, aby uzyskiwać lepsze warunki funkcjonowania. Podał przykład Francji, w której rolnicy sprzedają swoje zboża na skład i nie martwią się o zbyt i przy tym uzyskują lepsze ceny.
Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi reprezentowane było przez panią Podsekretarz Stanu Zofię Szalczyk oraz Dyrektora Departamentu Rozwoju Obszarów Wiejskich Dariusza Niecia. Pani Minister w swoim wystąpieniu podkreśliła sukces Polski w eksporcie produktów rolno-spożywczych. Podziękowała za rolę jaką pełnią spółdzielnie rolnicze oraz poinformowała uczestników konferencji o potrzebie wsparcia spółdzielczości, aby wzmacniać potencjał i konkurencyjność polskiego rolnictwa. Zapowiedziała, że spółdzielnie we wszystkich programach traktowane będą równoprawnie jak inne podmioty działające na wsi, ale by mogły w pełni wykorzystać tę szansę, niezbędne jest zwiększenie ich innowacyjności i silniejsze ukierunkowanie na tworzenie więzi między różnymi środowiskami rolniczymi, producentami i odbiorcami, itp.
Dyrektor Dariusz Nieć zaprezentował informacje nt. „Polski plan rozwoju obszarów wiejskich: środki wsparcia dla spółdzielni rolniczych”. W swoim wystąpieniu podkreślił, że w szczególności poprawa konkurencyjności polskiego rolnictwa, ale też inne cele PROW, są kluczowe w nadchodzących latach. Poinformował uczestników konferencji, że przy realizacji tych celów, spółdzielnie rolnicze są uwzględnione jako główni beneficjenci działań PROW, m.in. w działaniach „Tworzenie grup i organizacji producentów”, „Przetwórstwo i marketing produktów rolnych”, „Współpraca”, „Systemy jakości produktów rolnych i środków spożywczych” (w tym także poddziełanie „Wsparcie działań informacyjnych i promocyjnych realizowanych przez grupy producentów na rynku wewnętrznym”). Zwrócił szczególną uwagę na zbyt niskie gospodarcze zorganizowanie polskich rolników, w porównaniu z krajami Zachodniej Europy. Tu ważną rolę mogą odegrać spółdzielnie. W tym kontekście przypomniał też, że niedawna analiza SWOT, wykonana w ramach przygotowań dokumentu PROW 2014-2020 potwierdziła, iż bardzo potrzebny jest rozwój spółdzielni rolniczych w Polsce.
Przedstawiciel COGECA Prodromos Kalaitzis w swoim wystąpieniu zaprezentował rozwój spółdzielni rolniczych w UE. Głównym jego przesłaniem było jak najszersze upowszechnianie wiedzy wśród rolników oraz wszystkich osób pracujących na rzecz rozwoju rolnictwa i spółdzielczości, o potrzebie umożliwienia skutecznego wsparcia spółdzielniom rolniczym z środków unijnych, aby mogły się rozwijać. Takie potrzeby podkreślane są we wszystkich krajach UE. Bez rozwoju, w szczególności bez inwestycji, pozycja spółdzielni rolniczych będzie spadać. Jednocześnie podkreślił potrzebę zwiększenia współpracy rolników, poprzez powoływanie i rozwijanie spółdzielni, co jest warunkiem niezbędnym do realizacji wspólnych inwestycji. Jest to najłatwiejsza droga do rynkowego sukcesu. Nawet w trudnych czasach recesji spółdzielnie radzą sobie dobrze.
Na konferencji wystąpił także dyrektor Biura Współpracy Międzynarodowej Agencji Rynku Rolnego Waldemar Sochaczewski, który mówił o zadaniach Agencji dotyczących grup i organizacji producentów w świetle zmian legislacyjnych. Przekazane informacje dotyczące nowych uwarunkowań formalno-prawnych, są szczególnie ważne dla kontynuowania procesu organizowania się rolników oraz rozwoju spółdzielczości rolniczej. Interesujące referaty przedstawili zaproszeni przez COGECA eksperci zagraniczni Alessandro Dalpiaz, sekretarz generalny Apot (Stowarzyszenie Producentów z Trentino – Włochy), prezentujący informacje nt. zmian na rynku owoców i warzyw w UE oraz dalszej integracji organizacji producentów (OP) w łańcuch dostaw żywności, oraz pani Kirsten Holm Svendsen z Duńskiej Rady ds. Rolnictwa i Żywności, mająca referat nt. zmian w sektorze mleka i roli OP oraz spółdzielni w podejmowaniu obecnych wyzwań rynkowych. Eksperci podkreślali rolę spółdzielni w rozwoju eksportu produktów rolnych, a także w prowadzeniu produkcji zintegrowanej i ekologicznej.
Polskimi ekspertami zaproszonymi przez KRS, reprezentującymi branżę owocowo-warzywną i mleczarstwo byli Poseł Mirosław Maliszewski, wiceprzewodniczący Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi Sejmu RP, prezes Związku Sadowników RP, Witold Boguta, prezes Zarządu Krajowego Związku Grup Producentów Owoców i Warzyw – Spółdzielni Osób Prawnych, oraz Waldemar Broś, prezes Zarządu Krajowego Związku Spółdzielni Mleczarskich. Przekazali oni uczestnikom konferencji informacje nt. zmian na rynku owoców i warzyw oraz mleczarskim, integracji w łańcuchu żywności i rozwoju współpracy oraz partnerstw, wreszcie o obawach tych sektorów i ich skutkach praktycznych. Z wypowiedzi ekspertów wynika, że zarówno branża owoców i warzyw, jak i mleczarska stawia czoła dużym zmianom na rynkach w wyniku embarga rosyjskiego. Dotyczy to sprzedaży jabłek, malin, borówki amerykańskiej, czarnej porzeczki oraz mleka i przetworów mlecznych, w tym serów. Należy jednak szukać dla tych produktów nowych rynków i rozwijać eksport, w czym znów kluczową rolę odegrać mogą spółdzielnie oraz ich współpraca i konsolidacja w ramach branż, celem tworzenia silnych ekonomicznie podmiotów. Potrzebne jest jednak większe wsparcie z środków UE inwestycji rozwojowych, celem ułatwienia uzyskiwania przez spółdzielnie, grupy i organizacje producentów większej części wartości dodanej. Jest to kluczowe dla dalszego rozwoju tych podmiotów.
W końcowej części konferencji odbyła się dyskusja, z udziałem pani Podsekretarz Stanu w MRiRW Zofii Szalczyk. Ewidentnym wnioskiem było iż mimo że, zgodnie z programem konferencji branże owoców i warzyw oraz mleczarska zostały przedstawione w sposób pogłębiony, mechanizmy budowania pozycji partnera na rynku rolnym są bardzo podobne dla wielu branż. Najistotniejsza w tym procesie jest umiejętność gospodarczej współpracy, co przekłada się na niższe koszty wspólnego zaopatrzenia w środki produkcji, zazwyczaj lepsze warunki sprzedaży produktów (duże wystandaryzowane partie) oraz możliwość realizacji większych inwestycji, pozwalających uzyskać część wartości dodanej powstającej w drodze „od pola do stołu”. Nie ma innej drogi, aby poprawić dochodowość prowadzonej działalności rolniczej oraz sprostać dynamicznym zmianom na rynkach rolnych. Prelegenci, w szczególność eksperci-branżyści, pomagający na co dzień tworzyć i rozwijać spółdzielnie rolnicze, w tym grupy i organizacje producentów, bardzo to podkreślali oraz prezentowali przykłady.
Prezes KRS Alfred Domagalski w swoim podsumowaniu konferencji zwrócił uwagę na konieczność większego nacisku na aspekty ekonomiczne, wsparcie z środków UE oraz realizację inwestycji rozwojowych. Jednocześnie stwierdził, że potrzeba woli politycznej do znacznie większego upowszechnienia spółdzielczości wśród rolników, mieszkańców wsi, władz państwowych, przedstawicieli instytucji i podmiotów pracujących na rzecz rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich. Zdaniem prezesa KRS potrzebne jest również wprowadzenie rozwiązań prawnych i podatkowych umożliwiających większy rozwój spółdzielczości, na wzór sprawdzonych rozwiązań w krajach Zachodniej Europy, w których zdecydowana większość rolników działa poprzez swoje spółdzielnie. W dobie nasilającej się globalizacji, w szczególności wśród rolników i mieszkańców wsi, potrzeba więcej wspólnotowych działań, a mniej indywidualizmu.
Konferencja była dobrą okazją do wymiany informacji oraz zawiązywania bliższych kontaktów, celem realizacji wspólnych celów łączących uczestników konferencji.
Prezentacje prelegentów:
- Prodromos Kalaitzis
- Alessandr Dalpiaz
- Poseł Mirosław Maliszewski
- Witold Boguta
- Kirsten Holm Svendsen
- Waldemar Broś
Zdjęcia z konferencji
