Informacja o podstawowych danych ekonomiczno-finansowych dotyczących sektora spółdzielczego w roku 2016 i ich zmian w latach 2011-2016.

Główny Urząd Statystyczny w ramach współpracy z Krajową Radą Spółdzielczą przekazał podstawowe dane o sytuacji ekonomiczno-finansowej jednostek spółdzielczych w 2016 r. Dane te dotyczą podmiotów, w których liczba pracujących wynosi 10 i więcej osób i zostały sporządzone na podstawie rocznych sprawozdań statystycznych SP i Z-O6 w układzie branżowym spółdzielni, ujmującym zagregowane wybrane dane tych podmiotów gospodarczych.

Dane otrzymane z GUS nie obejmowały sektora finansowego w spółdzielczości, tj. banków spółdzielczych i SKOK-ów. W analizie wykorzystano więc dane dotyczące tych branż zawarte w: Roczniku Statystycznym Rzeczypospolitej Polskiej 2017 GUS (ostatnie dane za 2016) i Raporcie o sytuacji spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych na 31 grudnia 2016 r. sporządzonego przez Urząd Komisji Nadzoru Finansowego (dane ze strony internetowej instytucji).

Dane zestawione na podstawie: przesłanej informacji GUS, Rocznika GUS i Raportu UKNF dotyczą 3617 spółdzielni (3017+ 558 BS+ 40 SKOK) z 9199 czynnych gospodarczo, ujętych w bazie Krajowej Rady Spółdzielczej i stanowią 39,3 % tej bazy.

Główny Urząd Statystyczny przekazał KRS także ogólne dane dotyczące zatrudnienia, przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia i liczby pracujących niepełnosprawnych w spółdzielczości. Obejmują one również tylko te spółdzielnie, w których liczba zatrudnionych wynosi 10 i więcej osób.

Wyniki finansowe w 2016 r.

Szczegółowe dane ekonomiczno-finansowe dotyczące sektora spółdzielczego w 2016 r. zostały zawarte w tabeli nr 1, stanowiącej załącznik do niniejszej informacji.

Łączne przychody sektora spółdzielczego z całokształtu działalności w 2016 r. wyniosły 65,2 mld zł, a koszty ich uzyskania 62,6 mld zł. Najwyższe przychody uzyskały spółdzielnie mieszkaniowe – 19,5 mld zł i wyprzedziły spółdzielnie mleczarskie – 18,2 mld zł. Należy zaznaczyć, iż badaniem było objętych 26,8 % spółdzielni mieszkaniowych, przy 83,6 % spółdzielni mleczarskich. Najniższe przychody odnotowano w spółdzielniach określonych jako „Inne” – 75,4 mln zł. Spółdzielnie te trudno jest zakwalifikować do którejkolwiek z istniejących branż jak np. spółdzielnie energetyczne. W spółdzielniach „Cepelii” i rzemieślniczych brak jest danych za 2016 r., ponieważ te branże objęte są tajemnicą statystyczną, z uwagi na niewielką liczbę czynnych podmiotów.

Stopa zysku netto w 2016 roku wyniosła 3,3%. Najniższy udział kosztów w przychodach miał miejsce w RSP (76,4 %) oraz w sektorze bankowym (87,9 %).

Do budżetu państwa spółdzielnie odprowadziły łącznie 569,4 mln zł, głównie tytułem podatku dochodowego. Najwięcej podatku zapłaciły banki spółdzielcze – 208,4 mln zł oraz spółdzielnie mieszkaniowe – 172,5 mln zł. Najniższy podatek dochodowy odprowadziły spółdzielnie socjalne – 258 tys. zł.

Łączny wynik finansowy netto sektora spółdzielczego wyniósł w 2016 r. 2,1 mld zł.

Wynagrodzenia

Średnie miesięczne wynagrodzenie w sektorze spółdzielczym wyniosło 3.619,46 zł i było wyższe w porównaniu z rokiem 2015 o 163,46 zł.

Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w gospodarce narodowej w 2016 r. wynosiło 3.900 zł.

Zatrudnienie

Liczba zatrudnionych w 2016 r. w spółdzielczości wyniosła 200.305 osób i spadła w stosunku do roku 2015 o 5 procent. W tej liczbie nie wzięto pod uwagę pracujących w spółdzielniach zatrudniających do 10 osób. Oznacza to wyraźne zwiększenie, widocznej od kilku lat w badaniach GUS, tendencji spadku zatrudnionych w sektorze spółdzielczym. Spadek liczby zatrudnionych w spółdzielczości, w badanej zbiorowości w okresie analizowanych 5 lat – między rokiem 2011r., z liczbą 252.603 osób, a 2016 r. z liczbą 200.305 osób – wyniósł 21,7 %, co daje średnioroczny spadek o 4,3 procent.

Zmiany wskaźników finansowych w latach 2011 – 2016

Zmiany liczby spółdzielni i wskaźników ekonomicznych w układzie branżowym w latach 2011 -2016 prezentuje w mln zł w cenach bieżących tabela nr 2. Tabela zawiera też zmiany względne wskaźników finansowych w procentach, przy założeniu, że dane z 2011 r. =100.

W badanym okresie liczba czynnych spółdzielni wzrosła z 8.989 do 9.199 tj. o 2,3 %.

Spadek liczby spółdzielni w okresie 5 lat zanotowała większość branż, ale największy zanotowały: SKOK-i – 37,1 %, ogrodniczo-pszczelarskie – 33,3 %, inwalidów i niewidomych – 27,5 %, kółek rolniczych – 19,4 % i rzemieślnicze – 18,8 %.

Zaskakujący i trudny do racjonalnego wytłumaczenia jest zwłaszcza spadek liczby SKOK-ów, które korzystały z bardzo korzystnych warunków jakie stworzono w Polsce dla branży finansowej. Także wielkość strat ponoszonych w tej branży jest niezrozumiała, chociaż dotyczy tylko czynnych SKOK-ów, ze względu na brak dostępnych danych KNF dotyczących podmiotów będących w stanie upadłości.

Dynamiczny wzrost liczby odnotowały spółdzielnie socjalne (wzrost o 158,6 %), grupy producentów rolnych (wzrost o 72,8 %). Trzecią branżą która nieznacznie (o 1 %) zwiększyła liczbę podmiotów były spółdzielnie mieszkaniowe (tabela 2).

Należy podkreślić, że młode branże spółdzielcze: spółdzielnie socjalne, spółdzielcze grupy producentów rolnych odnotowały kilkakrotny wzrost liczebności, przychodów i aktywów, dzięki dofinasowaniu z różnych programów pomocowych.

Przychody całego sektora spółdzielczego spadły w 2016 r.- o 1 %, w porównaniu do 2011 r. przyjętego za 100%. W tym samym czasie wynik finansowy netto sektora obniżył się o 17,1 % procent. Spadek zanotowały branże: SKOK-ów, ogrodniczo-pszczelarska, rzemieślnicza, innych, gminnych spółdzielni „SCh” i banków spółdzielczych. Wzrost wyniku finansowego odnotowały (w kolejności od największego) spółdzielcze grupy producentów (10-krotny), spółdzielnie socjalne (o 122,2 % ), mleczarskie (o50,6 %), Społem (o 27, 1 %), pracy i usług oraz spółdzielnie budowlane (o 23,5%), kółek rolniczych (o 21,3 %) (szczegóły w tabeli nr 2).

Wzrost aktywów odnotowały branże spółdzielcze: inne, socjalna, SGPR, banków spółdzielczych, mleczarska, RSP. Spadek aktywów nastąpił w branżach spółdzielczych: SKR, inwalidów i niewidomych, gminnych ‘”SCh”, rzemieślniczej, pracy i usług budowlanych, mieszkaniowej, ogrodniczo-pszczelarskiej (szczegóły w tabeli 2 ).

Podsumowując należy stwierdzić, że na wyniki poszczególnych branż miały największy wpływ trzy czynniki: zasobność finansowo-dochodowa obsługiwanej sfery gospodarczej i ludności, warunki jaki stwarza uprzywilejowanie branży finansowej wobec branż produkcyjnych czy zarządzania nieruchomościami i dofinasowanie z różnych programów pomocowych.

TABELE

Informacja o podstawowych danych ekonomiczno-finansowych dotyczących sektora spółdzielczego 

w roku 2015 i ich zmian w latach 2011 - 2015

Główny Urząd Statystyczny w ramach współpracy z Krajową Radą Spółdzielczą przekazał podstawowe dane o sytuacji ekonomiczno-finansowej jednostek spółdzielczych w 2015 r. Dane te dotyczą podmiotów, w których liczba pracujących wynosi 10 i więcej osób i zostały sporządzone na podstawie rocznego sprawozdania statystycznego SP/F-02. Dane otrzymane z GUS nie obejmowały sektora finansowego w spółdzielczości, tj. banków spółdzielczych i SKOK. W analizie wykorzystano więc dane dotyczące tych branż zawarte w: „Monitoringu banków 2014” sporządzonej przez GUS (brak danych za 2015) i „Informacji o sytuacji spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych w 2015 roku” sporządzonej przez  Komisję Nadzoru Finansowego (dane ze stron internetowych obu instytucji).
 
Tak zestawione na podstawie przesłanej informacji GUS i ze stron internetowych GUS i KNF dane dotyczą 3667 spółdzielni z 9284 czynnych gospodarczo, ujętych w bazie Krajowej Rady Spółdzielczej i stanowią 40% .
Główny Urząd Statystyczny przekazał KRS także ogólne dane dotyczące zatrudnienia, przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia i liczby pracujących niepełnosprawnych w spółdzielczości. Obejmują one również tylko te spółdzielnie, w których liczba zatrudnionych wynosi 10 i więcej osób.

Wyniki finansowe w 2015 r.
Szczegółowe dane ekonomiczno-finansowe dotyczące sektora spółdzielczego w 2015 r. zostały zawarte w tabeli nr 1, stanowiące załącznik do niniejszej informacji.

Łączne przychody sektora spółdzielczego z całokształtu działalności w 2015 r. wyniosły 68,7 mld zł, a koszty ich uzyskania 63,3 mld zł. Najwyższe przychody uzyskały spółdzielnie mieszkaniowe - 19 mld zł i wyprzedziły spółdzielnie mleczarskie – 17,5 mld zł. Należy zaznaczyć, iż badaniem było objętych 26 % spółdzielni mieszkaniowych, przy 84% spółdzielni mleczarskich. Najniższe przychody odnotowano w spółdzielniach rzemieślniczych - 20,5 mln zł. W spółdzielniach „Cepelia” brak jest danych za 2015 r.

Stopa zysku w 2015 roku wyniosła 3,1%. Najniższy udział kosztów w przychodach miał miejsce w RSP (75,3 %) oraz w sektorze bankowym (86,4 %).
Do budżetu państwa spółdzielnie tytułem podatku dochodowego odprowadziły łącznie 568,8 mln zł. Najwięcej podatku zapłaciły banki spółdzielcze - 232 mln zł oraz spółdzielnie mieszkaniowe - 166,6 mln zł. Najniższy podatek dochodowy odprowadziły spółdzielnie socjalne – 137 tys. zł.
Łączny wynik finansowy netto sektora spółdzielczego wyniósł w 2015 r. 2,0 mld.

Wynagrodzenia
Średnie miesięczne wynagrodzenie w sektorze spółdzielczym wyniosło 3 456 zł i było wyższe w porównaniu z rokiem 2013 o 3,7 % tj. o 124 zł.
Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w gospodarce narodowej w 2015 r. wynosiło 3 900 zł.

Zatrudnienie
Liczba osób zatrudnionych w 2015 r. w spółdzielczości wyniosła 210.691. W tej liczbie nie wzięto pod uwagę pracujących w spółdzielniach zatrudniających do 10 osób. Uwzględniając szacunkowe zatrudnienie w spółdzielniach nie objętych badaniem GUS, łącznie w spółdzielczości pracuje około 300 tys. osób. Potwierdzają to dane uzyskane w trakcie przeprowadzonego w 2012 r. przez KRS we współpracy z GUS badania pn. „Społeczny wymiar działalności spółdzielni”. Oznacza to utrzymywanie się widocznej od kilku lat w badaniach GUS tendencji spadku zatrudnionych w sektorze spółdzielczym.

Zmiany wskaźników finansowych w latach 2011 – 2015
Zmiany liczby spółdzielni i wskaźników ekonomicznych w układzie branżowym w latach 2011 -2015 prezentuje w cenach bieżących tabela nr 2 – w milionach złotych i zmiany względne wskaźników finansowych w procentach, przy założeniu, że dane z 2011 r. = 100.
W badanym okresie liczba czynnych spółdzielni wzrosła z 8989 do 9284 tj. o 3,3%.
Spadek liczby spółdzielni w okresie 4 lat zanotowała większość branż, z wyjątkiem spółdzielni socjalnych, grup producentów rolnych, w których nastąpił bardzo dynamiczny  wzrost oraz spółdzielni innych i mieszkaniowych w których liczba tych podmiotów nieco wzrosła (tabela 1). Należy podkreślić, że młode branże spółdzielcze: spółdzielnie socjalne, spółdzielcze grupy producentów rolnych i inne spółdzielnie (np. energetyczne) odnotowały kilkakrotny wzrost liczebności, przychodów i aktywów, dzięki dofinansowaniu z różnych programów pomocowych.

Przychody całego sektora spółdzielczego wzrosły w 2015 r.- o 2%,  w porównaniu do 2011 r. przyjętego za 100%. Realny wzrost przychodów (powyżej inflacji wynoszącej w tym okresie 3,7 %) odnotowały branże (w kolejności od najwyższych): socjalna, spółdzielczych grup producentów rolnych, inne spółdzielnie, rzemieślnicza, banków spółdzielczych, mleczarska, mieszkaniowa i SKOK-i. Spadek realny przychodów wystąpił w branżach spółdzielni (w kolejności od najwyższego spadku): inwalidów i niewidomych, SKR, gminnych SCh, pracy i usług budowlanych, PSS ”Społem”, RSP (szczegóły w tabeli nr 2).

W tym samym czasie wynik finansowy sektora obniżył się o kilkanaście procent. Spadek zanotowały branże: SKOK-ów, Gminnych Spółdzielni ‘SCh’,  mleczarska, inwalidów i niewidomych, rzemieślnicza, PSS SPOŁEM. Pozostałe branże odnotowały wzrost wyniku finansowego, w tym 5 krotny spółdzielcze grupy producentów.

Realny wzrost aktywów odnotowały branże spółdzielcze: inne, SGPR, socjalna, SKOK-ów, banków spółdzielczych, mleczarska, RSP. Realny spadek aktywów nastąpił w  branżach spółdzielczych: SKR, inwalidów i niewidomych, gminnych ‘SCh’, rzemieślniczej, pracy i usług budowlanych, mieszkaniowych, PSS „Społem”, ogrodniczo-pszczelarskiej (szczegóły w tabeli 2).

Podsumowując należy stwierdzić, że na wyniki poszczególnych branż miały największy wpływ trzy czynniki: zasobność finansowo-dochodowa obsługiwanej sfery gospodarczej i ludności, warunki jaki stwarza uprzywilejowanie branży finansowej wobec branż produkcyjnych czy zarządzania nieruchomościami i dofinansowanie z różnych programów pomocowych.

Tabele

Informacja o podstawowych danych ekonomiczno-finansowych dotyczących sektora spółdzielczego
w roku 2014 i ich zmian w latach 2011 - 2014.

Główny Urząd Statystyczny w ramach współpracy z Krajową Radą Spółdzielczą przekazał podstawowe dane o sytuacji ekonomiczno-finansowej jednostek spółdzielczych w 2014 r. Dane te dotyczą podmiotów, w których liczba pracujących wynosi 10 i więcej osób i zostały sporządzone  na podstawie rocznego sprawozdania statystycznego SP/ F-02. Dane otrzymane z GUS nie obejmowały sektora finansowego w spółdzielczości, tj. banków spółdzielczych i SKOK. W analizie wykorzystano więc dane dotyczące tych branż zawarte w: „Monitoringu banków 2014”  sporządzonej przez GUS i „Informacja o sytuacji spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych w 2014 roku”  sporządzonej przez  Komisję Nadzoru Finansowego ( dane ze stron internetowych obu instytucji).
Tak zestawione na podstawie przesłanej informacji GUS i ze stron internetowych GUS i KNF dane dotyczą 3899 spółdzielni z 9510 czynnych gospodarczo, ujętych w bazie Krajowej Rady Spółdzielczej i stanowią 41% .
Główny Urząd Statystyczny przekazał KRS także ogólne dane dotyczące zatrudnienia, przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia i liczby pracujących niepełnosprawnych w spółdzielczości. Obejmują one również tylko te spółdzielnie, w których liczba zatrudnionych wynosi 10 i więcej osób.

Wyniki finansowe w 2014 r.

Szczegółowe dane ekonomiczno-finansowe dotyczące sektora spółdzielczego w 2014 r. zostały zawarte w tabelach: nr 1 i 1a , stanowiące załącznik do niniejszej informacji. Łączne przychody sektora spółdzielczego z całokształtu działalności w 2014 r. wyniosły 70,0 mld zł, a koszty ich uzyskania 68,0 mld zł. Najwyższe przychody uzyskały po raz kolejny spółdzielnie mleczarskie - 19,6 mld zł i wyprzedziły spółdzielnie mieszkaniowe - 19, 2 mld zł. Należy zaznaczyć iż badaniem było objętych 27% spółdzielni mieszkaniowych, przy 84% spółdzielni mleczarskich. Najniższe przychody odnotowano w spółdzielniach socjalnych - 39,5 mln zł. W spółdzielniach „Cepelia” brak jest danych za 2014 r.

Stopa zysku w 2014 roku wyniosła 2,9% , zaś w  roku 2013 wynosiła 4,1%., oznacza to spadek zyskowności o ponad 70%. Najniższy udział kosztów w przychodach miał miejsce w RSP (76,1%) oraz w sektorze bankowym (86,4%).

Do budżetu państwa spółdzielnie tytułem podatku dochodowego odprowadziły łącznie 563,7 mln zł. Najwięcej podatku zapłaciły banki spółdzielcze - 232 mln zł oraz spółdzielnie mieszkaniowe - 178,6 mln zł. Najniższy podatek dochodowy odprowadziły spółdzielnie socjalne – 157 tys. zł.

Łączny wynik finansowy netto sektora spółdzielczego wyniósł w 2013 r. 1,3 mld zł i  obniżył się aż o 46 % w stosunku do roku 2013. Zaważyły na tym bardzo wysokie straty w branży finansowej SKOK, które wyniosły – 769 mln zł, oraz niewielka strata 8 mln zł w gminnych spółdzielniach „SCh”.

Najwyższy dodatni wynik finansowy netto odnotowano w sektorze bankowym - 761 mln zł oraz w spółdzielczości mieszkaniowej - 723 mln zł. Na kolejnych miejscach uplasowały się: RSP - 513 mln zł, spółdzielnie pracy i usług budowlanych - 111 mln zł, spółdzielczość mleczarska - 77 mln zł, PSS „Społem” - 41 mln zł, spółdzielnie inwalidów i niewidomych - 17 mln zł, spółdzielnie rzemieślnicze - 14 mln zł, spółdzielnie kółek rolniczych - 5 mln zł, grupy producentów rolnych - 4 mln. zł i spółdzielnie ogrodniczo-pszczelarskie - 3 mln. zł.

Wynik finansowy netto wynoszący poniżej 1 mln zł odnotowano w spółdzielczości socjalnej - 536 tys. zł.

Wynagrodzenia

Średnie miesięczne wynagrodzenie w sektorze spółdzielczym wyniosło 3.332 zł i było wyższe w porównaniu z rokiem 2013 o 4,0 % tj. o 129 zł.

Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w gospodarce narodowej w 2014 r. wynosiło 3.783 zł.

Zatrudnienie
Liczba osób zatrudnionych w 2014 r. w spółdzielczości wyniosła 220.168. W tej liczbie nie wzięto pod uwagę pracujących w spółdzielniach zatrudniających do 10 osób. Uwzględniając szacunkowe zatrudnienie w spółdzielniach nie objętych badaniem GUS, łącznie w spółdzielczości pracuje około 300 tys. osób. Potwierdzają to dane uzyskane w trakcie przeprowadzonego w 2012 r. przez KRS we współpracy z GUS badania pn. „Społeczny wymiar działalności spółdzielni”. W porównaniu z rokiem 2013 liczba pracujących w spółdzielniach zatrudniających co najmniej 10 osób spadła o 7.797 osób. Oznacza to utrzymywanie się widocznej od kilku lat w badaniach GUS tendencji spadku zatrudnionych w sektorze spółdzielczym. Wśród zatrudnionych w 2014 r. w jednostkach spółdzielczych było 24.763 osób niepełnosprawnych. Stanowią one 11,2% ogółu pracowników spółdzielczości. Jest to pięciokrotnie więcej niż wynosi odsetek niepełnosprawnych pracujących w gospodarce narodowej (2,3%) i sektorze prywatnym (2,4%).

Zmiany wskaźników finansowych w latach 2011 – 2014
Zmiany liczby spółdzielni i wskaźników ekonomicznych w układzie branżowym w latach 2011 -2014 prezentują w cenach bieżących tabele: nr 2 – w milionach złotych i nr 3 zmiany względne wskaźników finansowych w procentach, przy założeniu: dane 2011 r. =100.

Spadek liczby spółdzielni w okresie 3 lat zanotowały branże: banków spółdzielczych – o 1%, SKOK-ów – o 20%, mleczarskie – o 7%, PSS „Społem” – o 6%; Samopomoc Chłopska – o 8 %; pracy – o 11 %; RSP – o  5 %; inwalidów i niewidomych – o 18 %; SKR – o 7 %; ogrodniczo-pszczelarskie – o 25 %; rzemieślnicze – o 10 %.  Natomiast następujące branże zanotowały wzrost liczby spółdzielni: mieszkaniowe – o 3 %, spółdzielcze grupy producentów rolnych – o 54 %; socjalne – o 166 %. Łącznie nastąpił, według danych KRS, wzrost liczby czynnych spółdzielni o 521 jednostek, tj. o 5,8%.

Przychody całego sektora spółdzielczego wzrosły w 2012 r.- o 8,3%, a w 2013 – o 9,1%, a w 2014 – 8,1 %, w porównaniu do 2011 r. przyjętego za 100%. W tym samy czasie wynik finansowy sektora obniżył się o blisko połowę, natomiast aktywa trwałe wzrosły o 2,9 % tj. 2.245 milionów zł, a obrotowe spadły o 16,6% tj. 5.212 mln. zł.

SKOK-i, które osiągnęły w 2012 r. największy wzrost przychodów w liczbach bezwzględnych (dwa razy więcej niż w 2011 r.), w kolejnych latach notują spadki . Przychody w 2013 r. spadły do poziomu 3837 mln zł, w 2014 r. do wysokości 3638 mln zł, a mimo to były  o 53  % wyższe niż 2011 r. ( w cenach bieżących). Jednocześnie dodatni w 2011 r.   wynik finansowy netto w kwocie 86 mln zł, przekształcił się  w kolejnych latach w straty w kwotach: - 57 mln zł  w 2012 r.; - 128 mln zł w 2013 r. i – 769 mln zł w 2014 r. SKOK-i zapłaciły w ciągu 4 lat 211 mln. zł podatku, w tym 111 mln. zł w 2012 r. Podatek ten stanowił 23 % podatku zapłaconego przez banki spółdzielcze, mimo że przychody SKOK-ów stanowiły w ciągu 4 lat 53,6% przychodów BS-ów. Mimo ponoszonych strat nastąpił w SKOK-ach bardzo duży – 7 krotny wzrost aktywów trwałych w ciągu 2 lat osiągając 11.383 mln. zł w 2013 r., by następnie spaść do poziomu 9577 mln zł w 2014 r.  W tym samym czasie poziom aktywów obrotowych zmniejszył się dwukrotnie z 13.969 mln. w 2011 r. do 6.869 mln. zł w 2014 r.

Bardzo wysoki, ponad 3 krotny wzrost przychodów odnotowały spółdzielcze grupy producentów rolnych w wymienionym okresie, uzyskując poziom 449 mln w 2014 r. Jednocześnie ze strat w latach 2011-2012 r., wyszły na kilkumilionowe zyski w latach 2013-2014 . W tym samym czasie branża zwiększyła aktywa blisko trzykrotnie.

Banki spółdzielcze zwiększyły swoje przychody o 29,5% w 2012 r.,  o 19,1 % w 2013 r. i o 17,3 % w 2014 r., w stosunku do 2011 r. A więc w stosunku do najwyższego poziomu przychodów w 2012 r., w kolejnych latach następowało ich obniżenie. Wynik finansowy był o ponad 30% wyższy w 2012 r. i nieznacznie tylko wyższy w latach 2013-2014 - w stosunku do roku wyjściowego. Natomiast w okresie tych trzech lat aktywa w tej branży finansowej zwiększyły się o 48,7 %, tj. do poziomu 104,7 miliardów zł.

Spółdzielnie mleczarskie zwiększyły swoje przychody aż o 20,7 % w ciągu tego okresu, osiągając największy poziom przychodów z wszystkich branż spółdzielczych w kwocie 19.558 milionów zł w 2014 r. Branża mleczarska miała niestabilne wyniki finansowe w ciągu 4 lat, ale nastąpił wzrost  aktywów trwałych – o 9,8 % i aktywów obrotowych o 16,3 %.
Rolnicze spółdzielnie produkcyjne zanotowały wzrost przychodów o 4,3 % w ciągu trzech lat, do poziomu 2.159 milionów zł w 2014 r., odnotowując jednocześnie wzrost wyniku finansowego netto o 14,6 % oraz aktywów trwałych o 11,8% i obrotowych o 12,6 %.

Spółdzielnie mieszkaniowe zwiększyły swoje przychody o 7,3 %,  nadwyżkę finansową o ponad 6,1 % i aktywa obrotowe o 18,4 %. Jednocześnie nastąpił spadek aktywów trwałych w 2014 r. do poziomu 91,6 % z 2011 r., co dowodzi niepowodzenia procesu uwłaszczenia się członków poprzez opuszczanie spółdzielni i zakładanie wspólnot mieszkaniowych. Inną przyczyną tego ubytku substancji materialnej była wyprzedaż nieruchomości w tym czasie, także spowodowana pułapkami zadłużenia, w które wpadały spółdzielnie mieszkaniowe.

Spółdzielnie handlowe PSS „Społem” zanotowały w 2014 r. spadek: przychodów o 7,3 %, wyniku finansowego netto o 30,8 %, wartości aktywów trwałych o 1,1 % i obrotowych o 10,5 % - stosunku do 2011 r

Gminne spółdzielnie „Samopomoc Chłopska” zanotowały kilkunasto-procentowe spadki: przychodów, aktywów trwałych i obrotowych oraz po raz pierwszy od kilku lat zanotowały stratę na działalności. Spółdzielnie te obsługują obszary wiejskie, gdzie poziom dochodów ludności wiejskiej, w tym rolniczej, stale maleje w relacji do dochodów w miastach.
Branża ogrodniczo-pszczelarska utrzymała przychody na poziomie 2011 r. ale zanotowała  4 - krotny wzrost zysku netto, do poziomu 3,2 mln. zł w 2014 r. Jednocześnie zanotowała w tym czasie spadek aktywów o 12,3 % tj. o 17,4 miliona zł.

Spółdzielnie Kółek Rolniczych zanotowały spadek przychodów z całej działalności o ponad 10 % w 2014 r., ale  w analizowanych 3 latach odnotowywały systematyczny wzrost wyników finansowych netto, do poziomu wyższego o 61% - w stosunku do 2011 r. Natomiast aktywa tych spółdzielni zostały zmniejszone w ciągu 3 lat,  o kilkanaście procent tj. o 51 milionów zł.
Dwie branże: spółdzielni pracy, usług i budowlane oraz inwalidów i niewidomych odnotowały największe spadki w ciągu 3 lat: przychodów i aktywów trwałych oraz obrotowych – o kilkanaście procent. Branża spółdzielni pracy i usług budowlanych odnotowała w 2014 r. zysk netto  na poziomie  112 milionów złotych, zwiększając o 10 % w stosunku do 2011 r. Wynik finansowy netto spółdzielni inwalidów i niewidomych  zmalał o 1/3 w porównaniu do 2011 r.

Spółdzielnie rzemieślnicze odnotowały w 2014 r. – w stosunku do lat poprzednich: 3 krotny wzrost  przychodów; 17 - krotny wzrost zysku netto  i 3 krotny wzrost aktywów obrotowych, przy spadku aktywów trwałych o 1/3.

Nowa branża spółdzielni socjalnych zwiększyła w ciągu 3 lat przychody o 50%, zniwelowała straty z 2 poprzednich lat i osiągnęła zyski oraz zachowując niezmienny poziom aktywów trwałych, straciła ¼ aktywów obrotowych.

Podsumowując należy stwierdzić, że na wyniki poszczególnych branż miały największy wpływ dwa czynniki: zasobność finansowo-dochodowa obsługiwanej sfery gospodarczej i ludności oraz warunki jaki stwarza uprzywilejowanie branży finansowej wobec branż produkcyjnych czy zarządzania nieruchomościami.

Tabele

Spółdzielczy Instytut Badawczy kontynuuje rozpoczętą w latach ubiegłych współpracę z Głównym Urzędem Statystycznym w zakresie wymiany informacji i danych statystycznych. Jej celem jest polepszenie wiedzy na temat potencjału ekonomicznego i społecznego poszczególnych pionów spółdzielczości w Polsce, zaś pierwszym krokiem była weryfikacja stanu jednostek spółdzielczych znajdujących się w bazach obydwu instytucji i doprowadzenie do ich zgodności. Zrealizowano już pierwszy etap polegający na przekazaniu przez KRS do GUS danych z bazy KRS celem dokonania połączenia z bazą GUS. W wyniku tego nastąpiło sparowanie ok. 15 tys. podmiotów, z czego ok. 9 tys. czynnych spółdzielni. Aktualnie weryfikacji podlegają jednostki, co do których ujawniono rozbieżności w obydwu bazach. Jednocześnie, na wniosek KRS, GUS wprowadził w swojej bazie możliwość wyróżnienia spółdzielni zgodnie z powszechnie stosowanym w spółdzielczości (i w bazie KRS) podziałem na 15 branż spółdzielczych.

W roku 2011 Krajowa Rada Spółdzielcza pozyskała dane ekonomiczno-finansowe od GUS dotyczące spółdzielni we wszystkich branżach (poza finansowymi, tj. Bankami Spółdzielczymi i SKOK-ami – te jednak publikowane są regularnie w rocznikach statystycznych GUS). W tych ramach GUS przekazał KRS wstępne dane za rok 2010 dotyczące 3,8 tys. jednostek spółdzielczych, pochodzące ze składanych przez nie sprawozdań F-01. Dotyczą one jednak tylko jednostek dużych, zatrudniających powyżej 9 osób z uwagi na fakt, iż spółdzielnie zaliczane do kategorii małych nie są zobligowane do sporządzania sprawozdawczości na rzecz, GUS. Po uzupełnieniu otrzymanego zestawienia o dane dotyczące BS i SKOK-ów, KRS dysponuje danymi z ok. 4,5 tys. spółdzielni, co stanowi ponad 50% spółdzielni czynnych gospodarczo. Szacunkowo można stwierdzić, iż reprezentują one przeważającą część potencjału ekonomicznego całej spółdzielczości.

Jak wynika z otrzymanych danych, najwyższe przychody odnotowano w branży mieszkaniowej (ok. 17 mld zł.), a najwyższy podatek dochodowy do budżetu w 2010 r. odprowadziły banki spółdzielcze (ok. 180 mln zł). Spółdzielczość mieszkaniowa natomiast w tej kategorii uplasowała się na drugiej pozycji (ok. 160 mln zł. podatku). Na kolejnej pozycji znalazła się spółdzielczość mleczarska, spółdzielnie pracy i usług, następnie spółdzielczość „Społem”, spółdzielnie GS „SCh”, spółdzielnie inwalidów i niewidomych, SKR, RSP, ogrodniczo-pszczelarskie, rzemieślnicze i „Cepelie”.

Dodatkowo GUS przekazał dane ogólne dotyczące zatrudnienia w spółdzielczości. Jak wynika z nich, liczba osób stale zatrudnionych w spółdzielniach wynosi 278.163 osoby, w tym 39.489 osób niepełnosprawnych. Oznacza to, iż 14,2% osób zatrudnionych w spółdzielczości posiada orzeczenie o niepełnosprawności przy jednoczesnym ukształtowaniu się tego wskaźnika w skali kraju na poziomie 3,6%. Natomiast przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w naszym sektorze ukształtowało się na poziomie 2.746 zł i było wyższe od przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w pozostałych jednostkach sektora prywatnego krajowego o 12,4%. Dane te również nie zawierają informacji od podmiotów spółdzielczych małych, zatrudniających do 9 osób, oszacować jednak można, iż w całym sektorze spółdzielczym pracę znalazło ponad 300 tys. osób.

Współpraca z GUS, która w opinii obydwu partnerów układa się doskonale i jest pożyteczna dla obu stron, planowana jest w dłuższym okresie i będzie polegała na bieżącej i systematycznej (półrocznej) wymianie powyższych informacji pomiędzy KRS a GUS. Przedstawiciele SIB-KRS uczestniczą również corocznie w posiedzeniach Komisji Programowej GUS pracującej nad Programem Badań Statystycznych statystyki publicznej na kolejne lata oraz opiniują projekty aktów prawnych dotyczących statystyki publicznej.

Weź udział w badaniu statystycznym!

Szanowni Państwo!

Spółdzielczy Instytut Badawczy zbiera dane, które pozwolą na szeroka prezentację wkładu spółdzielni w życie społeczne naszego kraju. Pragniemy też pokazać specyfikę działalności spółdzielni, odróżniającą je od przedsiębiorstw komercyjnych. W tym celu niezbędne jest zebranie informacji o społecznym wymiarze działalności spółdzielni: o liczbie członków i pracowników, o angażowaniu się spółdzielni i spółdzielców w działania na rzecz dobra wspólnego, o demokratycznym podejmowaniu decyzji dotyczących najważniejszych spraw spółdzielni, wybieraniu władz spółdzielni itp.

Ankieta jest prowadzona we współpracy z Głównym Urzędem Statystycznym. Zebrane dane posłużą do przeprowadzenia zbiorczych analiz statystycznych z zachowaniem zasady anonimowości poszczególnych spółdzielni. Pierwsze wyniki zostaną przedstawione na Kongresie Spółdzielczości Polskiej w listopadzie br. Opracowania te będą także udostępniane na stronie internetowej Krajowej Rady Spółdzielczej oraz w mediach.

W ankiecie poniżej znajdziecie Państwo instrukcje (pochyłym drukiem) informujące, w jaki sposób należy zaznaczyć wybrane przez Państwa odpowiedzi. Będą tam również instrukcje typu „Prosimy przejść do pytania nr X” - służące do przejścia do właściwego pytania, które należy w tym momencie wypełnić z pominięciem innych pytań, które nie dotyczą akurat Państwa spółdzielni. Gdyby chcieli Państwo szerzej wyrazić swoją opinię na tematy zawarte w kwestionariuszu – to można dołączyć taką wypowiedź na dodatkowej kartce i przesłać nam ją razem z wypełnioną ankietą .W przypadku wątpliwości związanych z wypełnianiem kwestionariusza chętnie udzielimy  wszelkich wyjaśnień.

do pobrania:
Pismo prezesa Zarządu KRS
Pismo prezesa GUS

Fundusze

Prezentujemy Państwu informację o dostępnych dla spółdzielni różnych branż Funduszach Spójności oraz Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020.

Projekty

Krajowa Rada Spółdzielcza samodzielnie zrealizowała lub - w roli partnera - brała udział w realizacji wielu krajowych i międzynarodowych projektów. Poniżej lista najważniejszych inicjatyw KRS:

Partnerstwo na rzecz ekonomii społecznej: osiedlowe spółdzielnie socjalne

W ramach projektu, realizowanego od 2009 r. VII priorytetu Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, od stycznia 2010 r. działał przy KRS Punkt Konsultacyjny, udzielający porad prawno-księgowo-administracyjnych. Zorganizowano ponad 20 spotkań doradców zawodowych/psychologów z grupami inicjatywnymi. Ponadto odbyło się 6 kursów zawodowych dla 50 beneficjentów projektu. Przygotowano i przeprowadzono szkolenie dla przyszłej kadry zarządzającej osiedlowych spółdzielni socjalnych (OSS), w tym zajęcia z podstaw księgowości, z zakresu technik komunikacji interpersonalnej, spotkania beneficjentów z ekspertami celem opracowania wniosków do urzędów pracy, biznesplanów oraz dokumentacji do KRS.

Przeprowadzono również 400 wywiadów z kilkoma grupami respondentów: liderami i członkami grup inicjatywnych, zarządami i pracownikami spółdzielni mieszkaniowych, dyrektorami i pracownikami instytucji rynku pracy. Powstały 3 raporty podsumowujące możliwości poszerzenia oferty OSS o usługi odpowiadające potrzebom lokalnych podmiotów. Odbył się wyjazd studyjny do Włoch, w którym udział wzięło 30 osób: przedstawiciele grup inicjatywnych tworzących OSS, przedstawiciele lokalnych partnerów (Urzędy Pracy, Ośrodki Pomocy Społecznej, samorządy).

Biuro projektu prowadziło też szeroko zakrojoną kampanię informacyjno-promocyjną - m. in. w prasie i TVP INFO. 

Udział w międzynarodowym projekcie na temat Spółdzielni Europejskiej

KRS zakończyła prace nad koordynowanym przez EURICSE (Europejski Instytut Badawczy Gospodarki Spółdzielczej i Społecznej w Trydencie) projektem międzynarodowym nt. Spółdzielni Europejskiej rozpoczętym w 2009 r. Ostateczny raport z całego projektu został przygotowany w języku angielskim przez zespół EURICSE i zaprezentowany na seminarium w Brukseli w dn. 5. 10. 2010 r.

Podnoszenie kompetencji menedżerów spółdzielczych w kreowaniu rozwiązań antykryzysowych z wykorzystaniem Europejskiego Funduszu Społecznego i Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 

Projekt finansowany ze środków Ministerstwa Rozwoju Regionalnego. W jego ramach zorganizowano w KRS konferencję prasową i współorganizowano 4 konferencje regionalne (w Białymstoku, Krakowie, Poznaniu i Toruniu). Uczestniczyło w nich łącznie ok. 600 osób. Na konferencjach przedstawiono opracowane w SIB referaty „Szanse i zagrożenia dla spółdzielczości w kontekście procesu globalizacji w świecie i sytuacji w Polsce” oraz „Kierunki działań strategicznych i antykryzysowych dla spółdzielczości z uwzględnieniem problemów związanych z kształceniem i dokształcaniem oraz podnoszeniem kompetencji spółdzielczej kadry”. Nawiązano również bliższe kontakty z wieloma uczelniami wyższymi.

Podniesienie konkurencyjności gospodarstw rolnych poprzez zrzeszanie się rolników ze szczególnym uwzględnieniem formy spółdzielczej 

Realizację projektu, w ramach konkursu ogłoszonego przez FAPA ze środków Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007-2013 rozpoczęto 2 sierpnia 2010 r. Kluczowym celem projektu było promowanie tworzenia Grup Producentów Rolnych w szczególności w formie spółdzielczej przez rozprowadzanie wydanych uprzednio materiałów szkoleniowych, przeprowadzenie na obszarze całego kraju dwudniowych tematycznych szkoleń z częścią warsztatową oraz budowanie pozytywnego wizerunku i promocja spółdzielczości. Projekt refundowany był w 100% ze środków unijnych i budżetu państwa. W ramach projektu m.in.:

• opracowano i wydano poradnik „Organizowanie się rolników w grupy producentów głównym sposobem na podniesienie konkurencyjności gospodarstw rolnych” oraz 2 instrukcje „Instrukcja postępowania przy zakładaniu spółdzielni jako grupy producentów rolnych” i „Instrukcja prowadzenia działalności finansowej w grupie producentów rolnych",
• przeprowadzono szkolenia promujące organizowanie się rolników w grupy.

treść

treść