Prawodawstwo unijne:

1. Traktat akcesyjny rozdz. IX a, art. 33d,
2. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 1305/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) i uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 1698/2005,
3. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 1308/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. ustanawiające wspólną organizację rynków produktów rolnych oraz uchylające rozporządzenia Rady (EWG) nr 922/72, (EWG) nr 234/79, (WE) nr 1037/2001 i (WE) nr 1234/2007.

Prawodawstwo krajowe:

Ustawa z dnia 16 września 1982 - Prawo spółdzielcze (tekst jednolity  Dz. U. z 2018 r. poz. 1285)

Prawodawstwo dotyczące spółdzielczych GP i OP - przejdź do strony (wykaz obowiązujących przepisów znajduje się u dołu strony)

Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014 - 2020

PROW 2014-2020

Spis głównych aktów prawych – Grupy i Organizacje Producentów Owoców i Warzyw

Prawodawstwo unijne:

1. Rozporządzenie Rady (WE) nr 1234/2007 z dnia 22 października 2007 r. ustanawiającego wspólną organizację rynków rolnych oraz przepisy szczegółowe dotyczące niektórych produktów rolnych („rozporządzenie o jednolitej wspólnej organizacji rynku”) (Dz.U. L 299 z 16.11.2007, str. 1, z późn. zm.);
2. Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1580/2007 z dnia 21 grudnia 2007 r. ustanawiającego przepisy wykonawcze do rozporządzeń Rady (WE) nr 2200/96, (WE) nr 2201/96 i (WE) nr 1182/2007 w sektorze owoców i warzyw (Dz.U. L 350 z 31.12.2007, z późn. zm.);

Prawodawstwo krajowe:

1. Ustawa z dnia 19 grudnia 2003 r. o organizacji rynków owoców i warzyw, rynku chmielu, rynku  tytoniu oraz rynku suszu paszowego (Dz. U. z 2008 r. Nr 11, poz. 70 z późn. zm.);
2. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie  warunków wstępnego uznawania grup producentów owoców i warzyw, uznawania organizacji producentów owoców i warzyw oraz warunków i wymagań, jakie powinny spełniać plany dochodzenia do uznania (Dz. U. z 2009r. Nr. 5, poz. 27)
3. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 czerwca 2009 r. w sprawie szczegółowych warunków przyznawania pomocy finansowej wstępnie uznanej grupie producentów owoców i warzyw oraz wykazu kwalifikowanych kosztów inwestycji ujętych w zatwierdzonym planie dochodzenia do uznania (Dz.U. Nr 98, poz. 822);

Powody, dla których rolnicy powinni się organizować:

• Gospodarstwa rolne niezależnie od swojej wielkości są na rynku jednostkami małymi
• Postępuje proces globalizacji – zmniejsza się liczba odbiorców produktów rolnych
• Odbiorcy potrzebują dużych, jednorodnych partii produktów rolnych
• Wspólna sprzedaż większych partii produktów powinna zapewnić korzystniejsze ceny i lepszą pozycję na rynku
• Wspólne zakupy środków produkcji rolnej obniżają wysokie koszty produkcji
• Możliwość wspólnego inwestowania

Główne cele gospodarcze tworzenia grup:

• tańsze, wspólne zaopatrzenie w środki do produkcji rolnej
• lepsze warunki sprzedaży produktów
• łatwiejszy dostęp do ważnych informacji rynkowych
• efektywniejsze wykorzystanie maszyn i urządzeń
• prowadzenie wspólnych działań marketingowych
• możliwość wspólnego inwestowania, w szczególności z dofinansowaniem z funduszy UE
• odbudowanie pozycji rolnika na rynku
• oszczędność czasu

• Stanowisko KRS z dnia 26.11.2021 r. przekazane Ministrowi Rolnictwa i Rozwoju Wsi - w sprawie zgłoszenia uwag do projektu zmiany rozporządzenia dotyczącego warunków udzielania pomocy w ramach działania „Tworzenie grup producentów i organizacji producentów” PROW 2014-2020 - pismo PDF

• Stanowisko KRS z dnia 09.11.2021 r. przekazane Ministrowi Rolnictwa i Rozwoju Wsi - w sprawie większego uwzględnienia spółdzielczości w Planie Strategicznym Wspólnej Polityki Rolnej dla Polski na lata 2023-2027, wraz z przekazaniem wnioskowanych rozwiązań w tym zakresie - pismo PDF 

• Stanowisko KRS z dnia 08.10.2021 r. przekazane Ministrowi Rolnictwa i Rozwoju Wsi - w sprawie rozwiązań dotyczących wsparcia tworzenia i rozwoju organizacji producentów i grup producentów rolnych w ramach Planu Strategicznego WPR 2023-2027 po zmianie projektu rozporządzenia PEiR (UE) dot. realizacji planów strategicznych - pismo PDF

• Stanowisko KRS z dnia 15.09.2021 r. przekazane Ministrowi Rolnictwa i Rozwoju Wsi - opinia KRS do II projektu Planu Strategicznego WPR dla Polski na lata 2023-2027 - pismo PDF

• Stanowisko* KRS z dnia 20.04.2021 r. przekazane Prezydentowi RP - dot. potrzeby poszerzenia zakresu funduszy dla spółdzielni i ich związków oraz uzupełnienia wsparcia sektorowego w kluczowych dla polskiego rolnictwa sektorach w ramach przygotowywanego PS WPR, a także uproszczenia uzyskiwania przez działające spółdzielnie i ich związki statusu uznanej organizacji producentów lub zrzeszenia organizacji producentów - pismo PDF

  * Pismo wraz z Uchwałą zostało przekazane zgodnie z jej treścią także Premierowi, Przewodniczącym KRiRW Sejmu i Senatu oraz Ministrowi Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

• Stanowisko KRS z dnia 16.03.2021 r. przekazane Dyrektorowi Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej - PIB - wnioski i uwagi do projektu Planu Strategicznego Wspólnej Polityki Rolnej dla Polski na perspektywę finansową UE 2021-2027 - pismo PDF

• Stanowisko KRS z dnia 15.02.2021 r. przekazane Ministrowi Rolnictwa i Rozwoju Wsi - uwagi i wnioski do projektu Planu Strategicznego Wspólnej Polityki Rolnej 2021-2027 dla Polski - pismo PDF, załącznik PDF, tabela - liczba uznanych OP i ich zrzeszeń w UE PDF

• Stanowisko KRS z dnia 21.12.2020 r. przekazane Prezesowi Rady Ministrów dot. potrzeby zabezpieczenia środków na wsparcie sektorowe (rynkowe) planowane przez Komisję Europejską dla uznanych organizacji producentów działających na terenie UE, w budżecie WPR UE 2021-2027 dla Polski, jak również środków na tworzenie uznanych OP w Polsce oraz uproszczenia uzyskiwania przez spółdzielnie statusu uznanej OP (przejdź do PDF pisma; zestawienie liczby uznanych OP i ich zrzeszeń w UE; pismo KRS z 11.12.2020 r., załącznik 1, załącznik 2)

• Stanowisko KRS z dnia 11.12.2020 r. przekazane Ministrowi Rolnictwa I Rozwoju Wsi dot. potrzeby zabezpieczenia środków na wsparcie sektorowe (rynkowe) planowane przez Komisję Europejską dla uznanych organizacji producentów działających na terenie UE, w budżecie WPR UE 2021-2027 dla Polski, jak również środków na tworzenie uznanych OP w Polsce oraz uproszczenia uzyskiwania przez spółdzielnie statusu uznanej OP (przejdź do PDF pisma; załącznik 1; załącznik 2)

• Stanowisko KRS z dnia 22.10.2020 r. w sprawie projektu zmiany ustawy o grupach producentów rolnych (…), ustawy o organizacji niektórych rynków rolnych oraz ustawy o organizacji rynku mleka i przetworów mlecznych – dotyczących uznawania i funkcjonowania grup i organizacji producentów w Polsce (przejdź do PDF; Rozporządzenie PEiR (UE) nr 1305/2013; Rozporządzenie PEiR (UE) nr 1308/2013)

• Stanowisko KRS z dnia 29.08.2019 r. do projektu zmiany rozporządzenia dot. warunków uznawania organizacji producentów, zrzeszeń organizacji producentów i organizacji międzybranżowych na rynku mleka i przetworów mlecznych, oraz dokumentacji w tym zakresie (przejdź do PDF)

• Stanowisko KRS z dnia 05.04.2019 r. do projektu zmiany rozporządzenia dot. uznawania OP na rynkach rolnych m.in. zbóż, wieprzowiny, wołowiny i cielęciny, mleka i przetworów mlecznych, baraniny i koziny, produktów pszczelich (wykaz sektorów wskazany został w art. 1 ust. 1 i 2 Rozporządzenia PEiR (UE) Nr 1308/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. ustanawiające wspólną organizację rynków produktów rolnych (...), warunki uznawania art. 152 Organizacje producentów (i dalsze), szczegółowy wykaz produktów określa Załącznik I tego rozporządzenia (przejdź do PDF; Rozporządzenie PEiR (UE) nr 1308/2013)

• Stanowisko KRS z dnia 17.12.2018 r. dotyczące projektu Rozporządzenia w sprawie pomocy na tworzenie GP i OP (przejdź do PDF; Rozporządzenie PEiR (UE) nr 1305/2013)

• Stanowisko KRS z dnia 17.12.2018 r. dotyczące projektu Rozporządzenia w sprawie wymagań dla planu biznesowego GPR (przejdź do PDF)

• Stanowisko KRS z dnia 11.04.2018 r. do projektu Rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie pomocy na tworzenie GP i OP wraz z propozycją wdrożenia kompleksowych rozwiązań na rzecz rozwoju grup producentów i organizacji producentów (przejdź do PDF)

Inne stanowiska KRS przejdź

Krajowa Rada Spółdzielcza prezentuje dane dotyczące liczby grup producentów rolnych (GPR), z podaniem  udziału formy spółdzielni w grupach. Potwierdzają one znacznie większą trwałość spółdzielczych grup producentów od spółek z o.o. oraz coraz większe zainteresowanie rolników spółdzielniami.

Analizując w/w dane można wywnioskować, że znacznie wzrosła świadomość rolników potrzeby organizowania się w spółdzielcze GPR, celem sprostania wymogom rynkowym, w szczególności wielkości i jakości sprzedawanych produktów. Dużo większe znaczenie, aniżeli w minionych latach, mają działania wpływające pozytywnie na dochodowość gospodarstw, w szczególności tworzenie wspólnych podmiotów gospodarczych jakimi są grupy i organizacje producentów. Wspólne działanie na rynku, dobre zarządzanie grupą/ organizacją producentów, jest tutaj kluczowe. Pozwala na obniżanie kosztów produkcji (wspólne zakupy środków produkcji po niższych cenach), a jednocześnie wspólnie prowadzony marketing pozwala często na uzyskiwanie znacznie lepszych warunków sprzedaży produktów (duże partie produktów o dobrej jakości). Forma spółdzielni ma również tu decydujące znaczenie, ponieważ każdy z członków spółdzielni, na równi z innymi współwłaścicielami spółdzielni, ma jeden głos w podejmowaniu decyzji. W spółce z o.o. siła głosu poszczególnych wspólników spółki zależy od wielkości wniesionego kapitału do spółki. W ramach programowania UE na lata 2014-2020 rolnicy będą mogli tworzyć grupy producentów rolnych (GPR) i organizacje producentów (OP) oraz związki grup i zrzeszenia organizacji producentów (dotychczas organizacje producentów były tworzone jedynie w sektorze owoców i warzyw). Wszystkich zainteresowanych zachęcamy do tworzenia tych podmiotów w formie spółdzielni – uznanej za najbardziej przyjazną rolnikom formę prawną działania na rynku, cechującą się demokratycznym charakterem.

Na tworzenie nowych grup i organizacji producentów udzielane będzie wsparcie z środków PROW 2014-2020. Potrzebne jest jednocześnie znaczne zwiększenie współpracy gospodarczej grup producentów/ organizacji producentów oraz przyspieszenie procesu tworzenia Związków GPR i Zrzeszeń OP, aby wzmocnić potencjał gospodarczy tych podmiotów. Grupy i organizacje producentów oraz ich związki i zrzeszenia mają możliwość uzyskania wsparcia inwestycyjnego w ramach PROW 2014-2020, a także mogą wnioskować o wsparcie w ramach Regionalnych Programów Operacyjnych dla poszczególnych województw.

Prowadzone przez KRS w latach 2005-2015 intensywne szkolenia dla rolników niezrzeszonych, członków grup producentów rolnych i spółdzielni rolniczych oraz przedstawicieli rad nadzorczych i zarządów tych podmiotów, z zakresu tworzenia, zarządzania, prowadzenia rozliczeń i marketingu, ze szczególnym uwzględnieniem formy spółdzielni, promujących tworzenie GPR, z pewnością przyczyniły się do zwiększenia wiedzy uczestników szkoleń w powyższym zakresie oraz znacznego wzrostu liczby grup producentów rolnych. Udział w szkoleniach zrealizowanych przez KRS w tym okresie (począwszy od stycznia 2006 r.), w ramach projektów krajowych i wojewódzkich, wzięło blisko 20 tys. osób. Utworzonych zostało w tym okresie ok. 1500 grup producentów rolnych oraz grup i organizacji producentów owoców i warzyw w całym kraju, w tym ponad 500 w formie spółdzielni - w promowaniu tej formy organizowania się KRS ma kluczowy udział.

Z końcem czerwca 2015 roku KRS zakończyła realizację ogólnopolskiego projektu szkoleniowego Podniesienie wiedzy w zakresie działania spółdzielni rolniczych, ze szczególnym uwzględnieniem zarządzania spółdzielnią oraz prowadzenia działalności finansowej i marketingowej, finansowanego z środków PROW 2007-2013 w ramach działań realizowanych przez Fundację Programów Pomocy dla Rolnictwa FAPA. Projekt obejmował realizację 157 dwudniowych szkoleń, prowadzonych w formie wykładów z dyskusją, odpowiedzi na pytania, prezentacji oraz ćwiczeń warsztatowych. Udział w szkoleniach wzięły 3924 osoby, w tym 1370 osób w wieku poniżej 40 roku życia – wysoki wskaźnik młodych rolników. 

Porównując dane dotyczące liczby GPR z ostatnich niespełna 2 lat (od 01.01.2014 do 07.08.2015) wynika, że forma spółdzielni jest zdecydowanie trwalsza od spółki z o.o. Jednocześnie wśród GPR zarejestrowanych po 31.12.2013 r. trend przewagi liczebnej spółek w tworzonych GPR odwrócił się, a udział GPR w formie spółdzielni wyniósł 62%, natomiast spółek z o.o. 38%. Trzeba dodać, że obecnie przygotowywane są przepisy krajowe dotyczące rejestrowania i wsparcia finansowego  nowotworzonych grup i organizacji producentów w ramach PROW 2014-2020. Okres od 01.01.2014 jest okresem, w którym rolnicy chcący tworzyć grupy i organizacje producentów są w stanie wyczekiwania na nowe zasady tworzenia i działania tych podmiotów. Niemniej w/w trend z przewagą spółdzielczych grup wystąpił po raz pierwszy od początku funkcjonowania Ustawy z dnia 15 września 2000 roku o grupach producentów rolnych i ich związkach. Mając na uwadze, że w ramach wsparcia tworzenia grup i organizacji producentów z środków PROW 2014-2020 preferencyjnie będzie traktowana forma spółdzielni, o co KRS bardzo zabiegała, jest to dobry prognostyk na przyszłość.

Jednocześnie uwzględniając, że ok. 80% polskich rolników mających średnią lub większą skalę produkcji (posiadających 400 tys. z ok. 500 tys. tzw. gospodarstw towarowych w kraju) działa na rynku ciągle w pojedynkę, nie mogąc w coraz większym stopniu sprostać wymogom rynkowym, organizowanie się w spółdzielcze grupy i organizacje producentów wydaje się naturalną potrzebą. Sprzyjać to będzie poprawie dochodowości gospodarstw rolnych i większej stabilności działania na rynku. Aby tak się stało, niezbędne są w naszym kraju dalsze intensywne działania wspierające gospodarcze organizowanie się rolników oraz upowszechnienie wykorzystania doświadczeń krajów Zachodniej Europy, w których zdecydowana większość rolników jest członkami spółdzielni rolniczych o znaczącym potencjale gospodarczym, tworzących silne związki spółdzielcze, aby wspólnie sprostać wymogom rynku.

Trwałość GPR  - Tabela