Informacja o podstawowych danych ekonomiczno-finansowych dotyczących sektora spółdzielczego w roku 2016 i ich zmian w latach 2011-2016.
Główny Urząd Statystyczny w ramach współpracy z Krajową Radą Spółdzielczą przekazał podstawowe dane o sytuacji ekonomiczno-finansowej jednostek spółdzielczych w 2016 r. Dane te dotyczą podmiotów, w których liczba pracujących wynosi 10 i więcej osób i zostały sporządzone na podstawie rocznych sprawozdań statystycznych SP i Z-O6 w układzie branżowym spółdzielni, ujmującym zagregowane wybrane dane tych podmiotów gospodarczych.
Dane otrzymane z GUS nie obejmowały sektora finansowego w spółdzielczości, tj. banków spółdzielczych i SKOK-ów. W analizie wykorzystano więc dane dotyczące tych branż zawarte w: Roczniku Statystycznym Rzeczypospolitej Polskiej 2017 GUS (ostatnie dane za 2016) i Raporcie o sytuacji spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych na 31 grudnia 2016 r. sporządzonego przez Urząd Komisji Nadzoru Finansowego (dane ze strony internetowej instytucji).
Dane zestawione na podstawie: przesłanej informacji GUS, Rocznika GUS i Raportu UKNF dotyczą 3617 spółdzielni (3017+ 558 BS+ 40 SKOK) z 9199 czynnych gospodarczo, ujętych w bazie Krajowej Rady Spółdzielczej i stanowią 39,3 % tej bazy.
Główny Urząd Statystyczny przekazał KRS także ogólne dane dotyczące zatrudnienia, przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia i liczby pracujących niepełnosprawnych w spółdzielczości. Obejmują one również tylko te spółdzielnie, w których liczba zatrudnionych wynosi 10 i więcej osób.
Wyniki finansowe w 2016 r.
Szczegółowe dane ekonomiczno-finansowe dotyczące sektora spółdzielczego w 2016 r. zostały zawarte w tabeli nr 1, stanowiącej załącznik do niniejszej informacji.
Łączne przychody sektora spółdzielczego z całokształtu działalności w 2016 r. wyniosły 65,2 mld zł, a koszty ich uzyskania 62,6 mld zł. Najwyższe przychody uzyskały spółdzielnie mieszkaniowe – 19,5 mld zł i wyprzedziły spółdzielnie mleczarskie – 18,2 mld zł. Należy zaznaczyć, iż badaniem było objętych 26,8 % spółdzielni mieszkaniowych, przy 83,6 % spółdzielni mleczarskich. Najniższe przychody odnotowano w spółdzielniach określonych jako „Inne” – 75,4 mln zł. Spółdzielnie te trudno jest zakwalifikować do którejkolwiek z istniejących branż jak np. spółdzielnie energetyczne. W spółdzielniach „Cepelii” i rzemieślniczych brak jest danych za 2016 r., ponieważ te branże objęte są tajemnicą statystyczną, z uwagi na niewielką liczbę czynnych podmiotów.
Stopa zysku netto w 2016 roku wyniosła 3,3%. Najniższy udział kosztów w przychodach miał miejsce w RSP (76,4 %) oraz w sektorze bankowym (87,9 %).
Do budżetu państwa spółdzielnie odprowadziły łącznie 569,4 mln zł, głównie tytułem podatku dochodowego. Najwięcej podatku zapłaciły banki spółdzielcze – 208,4 mln zł oraz spółdzielnie mieszkaniowe – 172,5 mln zł. Najniższy podatek dochodowy odprowadziły spółdzielnie socjalne – 258 tys. zł.
Łączny wynik finansowy netto sektora spółdzielczego wyniósł w 2016 r. 2,1 mld zł.
Wynagrodzenia
Średnie miesięczne wynagrodzenie w sektorze spółdzielczym wyniosło 3.619,46 zł i było wyższe w porównaniu z rokiem 2015 o 163,46 zł.
Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w gospodarce narodowej w 2016 r. wynosiło 3.900 zł.
Zatrudnienie
Liczba zatrudnionych w 2016 r. w spółdzielczości wyniosła 200.305 osób i spadła w stosunku do roku 2015 o 5 procent. W tej liczbie nie wzięto pod uwagę pracujących w spółdzielniach zatrudniających do 10 osób. Oznacza to wyraźne zwiększenie, widocznej od kilku lat w badaniach GUS, tendencji spadku zatrudnionych w sektorze spółdzielczym. Spadek liczby zatrudnionych w spółdzielczości, w badanej zbiorowości w okresie analizowanych 5 lat – między rokiem 2011r., z liczbą 252.603 osób, a 2016 r. z liczbą 200.305 osób – wyniósł 21,7 %, co daje średnioroczny spadek o 4,3 procent.
Zmiany wskaźników finansowych w latach 2011 – 2016
Zmiany liczby spółdzielni i wskaźników ekonomicznych w układzie branżowym w latach 2011 -2016 prezentuje w mln zł w cenach bieżących tabela nr 2. Tabela zawiera też zmiany względne wskaźników finansowych w procentach, przy założeniu, że dane z 2011 r. =100.
W badanym okresie liczba czynnych spółdzielni wzrosła z 8.989 do 9.199 tj. o 2,3 %.
Spadek liczby spółdzielni w okresie 5 lat zanotowała większość branż, ale największy zanotowały: SKOK-i – 37,1 %, ogrodniczo-pszczelarskie – 33,3 %, inwalidów i niewidomych – 27,5 %, kółek rolniczych – 19,4 % i rzemieślnicze – 18,8 %.
Zaskakujący i trudny do racjonalnego wytłumaczenia jest zwłaszcza spadek liczby SKOK-ów, które korzystały z bardzo korzystnych warunków jakie stworzono w Polsce dla branży finansowej. Także wielkość strat ponoszonych w tej branży jest niezrozumiała, chociaż dotyczy tylko czynnych SKOK-ów, ze względu na brak dostępnych danych KNF dotyczących podmiotów będących w stanie upadłości.
Dynamiczny wzrost liczby odnotowały spółdzielnie socjalne (wzrost o 158,6 %), grupy producentów rolnych (wzrost o 72,8 %). Trzecią branżą która nieznacznie (o 1 %) zwiększyła liczbę podmiotów były spółdzielnie mieszkaniowe (tabela 2).
Należy podkreślić, że młode branże spółdzielcze: spółdzielnie socjalne, spółdzielcze grupy producentów rolnych odnotowały kilkakrotny wzrost liczebności, przychodów i aktywów, dzięki dofinasowaniu z różnych programów pomocowych.
Przychody całego sektora spółdzielczego spadły w 2016 r.- o 1 %, w porównaniu do 2011 r. przyjętego za 100%. W tym samym czasie wynik finansowy netto sektora obniżył się o 17,1 % procent. Spadek zanotowały branże: SKOK-ów, ogrodniczo-pszczelarska, rzemieślnicza, innych, gminnych spółdzielni „SCh” i banków spółdzielczych. Wzrost wyniku finansowego odnotowały (w kolejności od największego) spółdzielcze grupy producentów (10-krotny), spółdzielnie socjalne (o 122,2 % ), mleczarskie (o50,6 %), Społem (o 27, 1 %), pracy i usług oraz spółdzielnie budowlane (o 23,5%), kółek rolniczych (o 21,3 %) (szczegóły w tabeli nr 2).
Wzrost aktywów odnotowały branże spółdzielcze: inne, socjalna, SGPR, banków spółdzielczych, mleczarska, RSP. Spadek aktywów nastąpił w branżach spółdzielczych: SKR, inwalidów i niewidomych, gminnych ‘”SCh”, rzemieślniczej, pracy i usług budowlanych, mieszkaniowej, ogrodniczo-pszczelarskiej (szczegóły w tabeli 2 ).
