Zastanawiasz się jaką zabawkę kupić dziecku pod choinkę? Dziś wybór jest ogromny, zarówno w sklepach jak i w sieci. W okresie rynkowych niedoborów PRL-u, a zarazem ograniczonego importu z tzw. krajów zaprzyjaźnionych, zabawkarską lukę na rynku z wypełniały spółdzielnie pracy.
W okresie PRL spółdzielnie pracy produkowały prawdziwe cacuszka sztuki zabawkarskiej, których nie powstydziłby się nawet współczesny producent typu giganta LEGO. Większość z nich była projektowana w kraju według wzorów stworzonych przez polskich projektantów, działających na zlecenie spółdzielni. Do przebojów rynkowych końca lat 60. 20 wieku (kiedyś mówiło się po prostu o rzeczach do „upolowania” w sklepie, które to rzeczy czasem „rzucano do sklepów”) należał m.in. „miś kroczący” spółdzielni pracy „Wabis” z Gliwic. Ta sama spółdzielnia wypuściła całą serię mechanicznych zabawek nakręcanych kluczykiem, np. małpkę i słonika na hulajnodze. Ożywione sprężynowym mechanizmem zabawki spółdzielnia zaczęła wytwarzać jeszcze w latach 50. i produkowała je do końca 60. 20 wieku.
Nie tylko „Wabis”
„Wabis” nie była oczywiście jedynym, polskim producentem zabawek. Spółdzielnia Pracy „Miś” w Siedlcach zatrudniała w latach 70. 20 wieku ponad 1200 pracowników, produkując m.in. pluszowe misie i lalki. O tej samej nazwie istniała także spółdzielnia pracy w Łomży. Z kolei zabawkarska Spółdzielnia Pracy „Bajka” z Lublina specjalizowała się w drewnianych i ręcznie tworzonych zabawkach sznurkowych oraz w grach planszowych. Spółdzielnia Pracy „Gromada” w Kielcach produkowała zabawki drewniane, takie jak klocki i lalki inspirowane postaciami z bajek. Szyciem zabawek tekstylnych oraz karnawałowych strojów dla dzieci, zajmowała się Spółdzielnia Pracy „Świętokrzyska”, a działająca w latach 70. i 80 w Radości niedaleko Warszawy spółdzielnia „Bobo-Radość” robiła nawet miniaturowe wyposażenie domu.
Przez długie lata prawdziwym zagłębiem zabawkarskim były Kielce, gdzie SP „Precyzja” wytwarzała zabawki metalowe, SPP „Gromada” znana z produkcji „szmacianek” a SP „Świętokrzyska” robiła je z tkanin (dziś Kielce mogą poszczycić się posiadaniem bardzo interesującego muzeum zabawek - https://muzeumzabawek.kielce.eu/).
To tylko przykłady. Wiodących spółdzielni produkujących zabawki było w kraju co najmniej kilkanaście. W 1972 roku powstał Krajowy Związek Spółdzielni Zabawkarskich, który koordynował ich produkcję.
Za zdjęciu wystawa zabawek Spółdzielni Pracy „Wabis’ z Gliwic, 1968 rok.
