Śremski bank spółdzielczy obchodził w piątek 6 czerwca 175-lecie swojej działalności. Warto przy tej okazji przypomnieć, że o palmę pierwszeństwa, kto był pierwszym w Polsce tzw. bankiem ludowym, rywalizują czasami z Bankiem Spółdzielczym w Brodnicy. Jakby nie było, wielkopolski system tzw. banków ludowych” to prawdziwe „gniazdo” polskiej bankowości.
Spółdzielczy Bank Ludowy imienia ks. Piotra Wawrzyniaka w Śremie został oficjalnie utworzony w 1873 roku, więc byłby drugi po banku w Brodnicy, który powstał 11 lat wcześniej. Ale korzenie śremskiego banku sięgają działalności Towarzystwa Oszczędności i Pożyczek Wekslowych, które powstało jeszcze w 1850 r. z inicjatywy miejscowych działaczy, takich jak Tomasz Borowicz, Leon Śmitkowski oraz Cezary Plater. W 1873 r. organizacja ta przekształciła się w Kasę Pożyczkową Przemysłowców i Kółka Rolniczo-Włościańskiego, a podczas Walnego Zgromadzenia 29 maja tego samego roku zmieniono jej nazwę na „Bank Ludowy w Śremie”.
Kluczową rolę w rozwoju banku odegrał ks. Piotr Wawrzyniak, który najpierw pełnił funkcję kasjera, a następnie dyrektora. Jego zaangażowanie przyczyniło się do szybkiego rozwoju instytucji, która wspierała lokalne przedsiębiorstwa i pomagała chronić majątki ziemskie przed przejmowaniem przez władze pruskiego zaborcy. Bank zbudowano na wartościach spółdzielczych, takich jak wspólnota, solidarność i wzajemna pomoc. Chodziło także o zapewnienie rolnikom i przedsiębiorcom dostępu do kapitału na korzystnych warunkach, co miało szczególne znaczenie w trudnych czasach zaborów. Gdyby jednak ks. Wawrzyniak nie został w tym banku dyrektorem, być może losy tej instytucji potoczyłyby się inaczej? Dość powiedzieć, że jego działania przyczyniły się do ponad 30-krotnego wzrostu liczby członków oraz wartości jego udziałów.
Kilka jeszcze słów o „turbo księdzu”
Ksiądz Piotr Wawrzyniak to pewnym okresie kluczowa postać dla polskiej spółdzielczości. Był w ścisłym gronie tych, którzy zapoczątkowali ruch spółdzielni kredytowych w Wielkopolsce jako formę samopomocy finansowej. Miał w sobie ogromną energię. Jeździł po różnych miejscowościach, osobiście je wizytując i odwiedzając ich mieszkańców. Namawiał, zakładał, pomagał układać statuty, pisał i rozprowadzał spółdzielcze materiały. Jego energia i zaangażowanie udzielały się innych. Śmiało można o nim powiedzieć, że był jednym ojców wielkopolskiej spółdzielczości, opartej jednak o zasady gospodarowania bardziej liberalne, niż chrześcijańskiego solidaryzmu (z tym drugim mieliśmy do czynienia przede wszystkim w Galicji). Zakładając „towarzystwa” i „kasy”, potem przekształcane często w „banki ludowe”, wzorowano się na kasach niemieckich systemu Hermanna Schultze-Dietlitzcha, a ich liczba w różnych miejscowościach szybko przyrastała, podobnie i liczba członków tych spółdzielni.
(źródła fotografii: foto śremskiego banku oraz ławeczka ks. P.Wawrzyniaka w Śremie: portal srem,pl; pomnik księdza w Śremie: https://pamietajskadjestes.pl./ Pozostałe zdjęcia: archiwum MHS oraz NAC)
Jako Patron Związku Spółek Zarobkowych i Gospodarczych (funkcję tę objął po ks. Augustynie Szamarzewskim), ks. P. Wawrzyniak poszerzył działalność tej instytucji na Prusy Zachodnie, Warmię, Mazury oraz Górny Śląsk oraz przyczynił się do powstania potrzebnego spółdzielniom Banku Związku Spółek Zarobkowych.
