21 grudnia 1844 roku to data która na stałe wpisała się do historii światowej spółdzielczości. Tego dnia 28 robotników (głównie tkaczy, ale i rzemieślników innych zawodów), zirytowanych ciągłym wykorzystywaniem ich przez pazernych kupców, po zebraniu założycielskiego kapitału, założyło w miasteczku Rochdale w północnej Anglii swój pierwszy, „sprawiedliwy” sklep.
Sklep powołanego do życia jeszcze 24 października Roczdelskiego Stowarzyszenia Sprawiedliwych Pionierów, ruszył nie bez rożnych trudności 21 grudnia 1844 roku. Działał na całkowicie innej zasadzie, niż kantory sąsiadujących z nim kupców i hurtowników. Clue sprawy polegało na tym, że kupujący w nim byli jednocześnie współwłaścicielami sklepu.
Początki były naprawdę trudne. Nie mający doświadczenia w handlu tkacze z trudnością zdecydowali się na otwarcie nowej placówki usytuowanej w mało atrakcyjnym miejscu miasta, przy ulicy brzydko nazywającej się „Ropusza”. Pierwotnie sklep był otwarty tylko w określonych godzinach i wyłącznie dwa dni w tygodniu, lecz sukces przedsięwzięcia (pomimo obrzydzania go przez okoliczną konkurencję) przerósł chyba nawet oczekiwania jego twórców. Skłaniając ich do zwiększenia liczby dni „czynnych” oraz wydłużenia czasu otwarcia, nota bene samodzielnie wyremontowanego i wyposażonego, sklepu.
Oprócz formy kooperatywnej tego przedsięwzięcia jego ogromnym atutem była po prostu uczciwość jej twórców. W przeciwieństwie do konkurencji, pazernych sklepikarzy oraz hurtowników, bezwzględnie wykorzystującej biedną w większości społeczność Rochdale, Roczdelskie Stowarzyszenie Sprawiedliwych Pionierów stosowało w swoim sklepie ”sprawiedliwe” (czyli po prostu prawdziwe) miary i wagi do sprzedanych towarów. Starano się by były one zawsze najlepszej jakości i wykluczono zakupy na kredyt. Nadwyżka wyrobiona przez sklep była potem sprawiedliwie dzielona pomiędzy pionierów.
Więcej o roczedelskiej historii, która stała się potem inspiracją dla wielu późniejszych, także polskich przedsięwzięć spożywców, pisaliśmy tu:
https://krs.org.pl/muzeum/poczytelnia/2171-ser-tradycyjny-ze-spoldzielczej-mleczarni.
Polecamy też w listopadowym numerze „Tęczy” artykuł okładkowy dr Adama Piechowskiego o Roczdelskim Stowarzyszeniu Sprawiedliwych Pionierów, który zawiera arcyciekawe szczegóły tego przedsięwzięcia oraz jest wzbogacony o tło polityczne i społeczne tamtego okresu.
