Pod koniec sierpnia weszła w życie ustawa z dnia 19 lipca 2019 r. o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych innych ustaw, która m.in. doprecyzowała i znacznie rozszerzyła zasady organizacji i funkcjonowania spółdzielni energetycznych.

Przepis wspiera rozwój społeczeństwa obywatelskiego poprzez współdziałanie mieszkańców, rolników, przedsiębiorców i samorządu lokalnego na rzecz zapewnienia w jak największym stopniu samowystarczalności energetycznej tej zbiorowości. Ułatwia jednocześnie realizację zadań własnych gminy w obszarze energetyki, które ustawodawca opisał w ustawie Prawo energetyczne.

DEFINICJE I TERMINY

1. Spółdzielnia energetyczna - spółdzielnia w rozumieniu ustawy z dnia 16 września 1982 r. - Prawo spółdzielcze (Dz. U. z 2018 r. poz. 1285 oraz z 2019 r. poz. 730, 1080 i 1100) lub ustawy z dnia  4 października 2018 r. o spółdzielniach rolników (Dz. U. poz. 2073), której przedmiotem działalności jest wytwarzanie energii elektrycznej lub biogazu, lub ciepła, w instalacjach odnawialnego źródła energii i równoważenie zapotrzebowania energii elektrycznej lub biogazu, lub ciepła, wyłącznie na potrzeby własne spółdzielni energetycznej i jej członków, przyłączonych do zdefiniowanej obszarowo sieci dystrybucyjnej elektroenergetycznej o napięciu znamionowym niższym niż 110 kV lub sieci dystrybucyjnej gazowej, lub sieci ciepłowniczej. Mówimy więc o wytwarzaniu i pokrywaniu zapotrzebowania na każde medium energetyczne, wytwarzane z odnawialnych źródeł energii.

2. Operator dystrybucyjny – koncesjonowany właściciel sieci elektroenergetycznej lub gazowej, świadczący na danym terenie usługę dystrybucji danego rodzaju medium energetycznego.

3. Sprzedawca zobowiązany – wyznaczony przez Urząd Regulacji Energetyki na danym terenie koncesjonowany sprzedawca danego rodzaju energii.

ISTOTA DZIAŁANIA SPÓŁDZIELNI

1. Spółdzielnia energetyczna działa na obszarze jednego operatora systemu dystrybucyjnego elektroenergetycznego lub sieci dystrybucyjnej gazowej lub ciepłowniczej, zaopatrujących w energię elektryczną, biogaz lub ciepło wytwórców i odbiorców będących członkami tej spółdzielni, których instalacje są przyłączone do sieci danego operatora lub do danej sieci ciepłowniczej. Wytwórców energii w ramach spółdzielni może być kilku. Instalacje wytwórcze mogą być własnością spółdzielni lub poszczególnych jej członków. Spółdzielnie mogą działać na terenie gminy wiejskiej i miejsko-wiejskiej, lub trzech takich gmin bezpośrednio ze sobą sąsiadujących.

2. Oprócz warunków, o których wyżej, spółdzielnia musi spełniać jeszcze następujące:

   • liczba członków mniejsza niż 1000,

   • umożliwiać w ciągu roku pokrycie nie mniejsze niż 70% zapotrzebowania na dany rodzaj energii wszystkich członków spółdzielni,

   • moc zainstalowana elektryczna nie wyższa niż 10 MW, a w przypadku energii ciepła nie wyższa niż 30 MW, w przypadku produkcji biogazu 40 mln m³/rok.

3. Rejestr spółdzielni energetycznych prowadzi Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa. Spółdzielnia może podjąć działalność po uzyskaniu wpisu do stosownego rejestru.

4. Sprzedawca zobowiązany, dokonuje ze spółdzielnią energetyczną rozliczenia ilości energii elektrycznej wprowadzonej do sieci dystrybucyjnej elektroenergetycznej wobec ilości energii elektrycznej pobranej z tej sieci w celu jej zużycia na potrzeby własne przez spółdzielnię energetyczną i jej członków w stosunku ilościowym 1 do 0,6. Innymi słowy, za 1 MWh energii nie wykorzystanej w danym momencie i wprowadzony do sieci dystrybucyjnej (która w tej sytuacji spełnia dla nas rolę „magazynu” niewykorzystanej energii), możemy pobrać z sieci dystrybucyjnej 0,6 MWh (600 kWh) energii w momencie, gdy nasze źródła wytwórcze nie będą pokrywać zapotrzebowania na pobór energii elektrycznej. Rozliczeń tych dokonuje się na podstawie wskazań urządzeń pomiarowo-rozliczeniowych przyłączonych do sieci dystrybucyjnej. Rozliczenie to dotyczy energii elektrycznej wprowadzonej i pobranej z sieci dystrybucyjnej elektroenergetycznej przez wszystkich wytwórców i odbiorców energii elektrycznej spółdzielni energetycznej. Ta sama zasada będzie obowiązywać, jeżeli przedmiotem działania naszej spółdzielni byłaby energia ciepła lub gazu. Dla sprzedawcy energii, spółdzielnia energetyczna będzie w zakresie rozliczeń jednym zbiorowym odbiorcą końcowym. Dla potrzeb naszych wewnętrznych rozliczeń, poda nam jednak ilości wprowadzonej i pobranej z sieci energii przez poszczególnych członków spółdzielni, która rozliczy ją zgodnie z wewnętrznie przyjętymi zasadami.

5. Ilość niewykorzystanej energii pozostaje do odebrania/skompensowania w następnym okresie rozliczeniowym, ale okres ten nie może być dłuższy niż 12 miesięcy od ostatniego dnia miesiąca, w którym taka nadwyżka powstała.

6. Od ilości energii elektrycznej rozliczonej w sposób, jak wyżej, spółdzielnia energetyczna nie uiszcza: (1) opłaty z tytułu rozliczeń energii, (2) opłaty dystrybucyjnej, (3) kosztów tzw. bilansowania handlowego. Koszty te pokrywa sprzedawca zobowiązany w ramach wartości pozostającej do jego dyspozycji energii (0,4 wprowadzonej do sieci dystrybucyjnej). Ponadto od ilości energii wytworzonej i bezpośrednio zużytej przez członków spółdzielni, nie nalicza się i nie pobiera: (1) opłaty oze, (2) opłaty „mocowej”, (3) opłaty kogeneracyjnej, oraz nie stosuje się obowiązków umarzania określonych świadectw pochodzenia energii. Oprócz uprawnień wynikających z uproszczonych procedur zawarcia umowy z operatorem dystrybucyjnym, są to zasadnicze korzyści ekonomiczne dla spółdzielni energetycznej. Im bardziej uda nam się „zsynchronizować” w danym momencie ilość wytwarzanej energii z jej odbiorem, tym efekty ekonomiczne będą większe. Można powiedzieć, że sieć dystrybucyjna będzie w takiej sytuacji niejako tylko „asekurować” naszą wewnętrzną gospodarkę energetyczną.

O CZYM JESZCZE MUSIMY PAMIĘTAĆ

1. Musimy upewnić się, jakie istnieją warunki techniczne w zakresie przyłączania źródeł wytwórczych do lokalnej sieci dystrybucyjnej (dopuszczalna maksymalna moc instalacji wytwórczych). Uzgodnień tych należy dokonać z właściwym miejscowo operatorem dystrybucyjnym. Instytucją „odwoławczą” od niekorzystnych dla nas decyzji tego operatora jest zawsze Urząd Regulacji Energetyki.

2. Jeśli nasza instalacja będzie mieć nie więcej niż 50 kW zainstalowanej mocy elektrycznej (mikroinstalacja), najpóźniej na 30 dni przed jej uruchomieniem powinniśmy o tym poinformować operatora dystrybucyjnego, do sieci którego będzie ona przyłączona. Jeśli będzie to mała instalacja (więcej niż 50 kW ale mniej niż 500 kW) należy ją zgłosić do właściwego rejestru. Dla energii wytwarzanej z biogazu rolniczego prowadzi go wspomniany już KOWR, a dla wszystkich pozostałych odnawialnych źródeł energii (energia słońca, wiatru, wody) URE. Dodatkowo należy pamiętać, że wytwarzanie energii w dużych instalacjach (powyżej 500 kW) wymaga koncesji, którą również wydaje URE. Koncesji nie wymaga tylko wytwarzanie energii z biogazu rolniczego (instalacja taka wymaga tylko rejestracji w KOWR).

3. Rozeznać uwarunkowania planu przestrzennego zagospodarowania, gdzie ma być wybudowana nasza instalacja, wymogi Prawa budowlanego dla określonych technologii oraz wymogi wynikające z ustawy o ochronie środowiska.